با استناد به اطلاعات ایستگاه های سنجش آلودگی هوا در سطح شهر و سایت شرکت کنترل کیفیت هوا، پایتخت با شاخص آلودگی ۱۴۳ برای سومین روز متوالی در شرایط ناسالم برای گروه های حساس جامعه قرار گرفت، مدارس تعطیل و سیستم آموزشی پس از گذران روزهای نحس کرونایی مجدد مجازی شد.
براساس آمارهای رسمی، افزایش غلظت آلایندگی هوا دور از انتظار نیست و این شرایط نامطلوب در خوشبینانه ترین حالت تا فردا ادامه خواهد داشت.
مفهوم آلودگی هوا
شاید برای عده ای سوال باشد که آلودگی هوا واقعا چیست؟ در حقیقت آلودگی هوا به دو بخش تبدیل می شود: آلودگی هوای قابل مشاهده و آلودگی هوای نامرئی، اما به طور کلی آلودگی می تواند هرماده ای باشد که مانع از تحمل هوا و اکسیژن مطلوبی شود که برای ادامه حیات تمام موجودات زنده روی کره زمین مورد نیاز است.
در سالیان گذشته تنها پایتخت به عنوان شهر آلوده کشور شناخته میشد که همواره کارشناسان وقت علت آن را عدم تهویه مناسب هوا در تهران به علت توپوگرافی خاص شهر تلقی می کردند اما طی دو سه سال اخیر در کنار پایتخت شهرهای صنعتی دیگری نظیر اراک، قم، کرج، مشهد، تبریز، ارومیه و اصفهان دودی و خاکستری شده اند.
ناوگان حمل و نقل عمومی فرسوده و سوخت بی کیفیت عوامل اصلی آلودگی هوا
مدیر کل هواشناسی استان تهران منابع آلوده کننده هوا را به دو دسته منابع ثابت و متحرک تقسیم کرده و می گوید، کارخانه‌ها و شهرک‌های صنعتی، نیروگاه‌ها، پمب‌بنزین‌ها، خودروهای فرسوده از منابع ثابت آلوده کننده هوا هستند.
به گفته سید جعفر تشکری هاشمی رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران در یک برنامه تلویزیونی، استفاده از دستگاه های فرسوده در ناوگان حمل و نقل عمومی که شهروندان را به سوی استفاده از خودروهای شخصی سوق می دهد و توزیع سوخت بی کیفیت در فصول سرما به نیروگاه ها، صنایع و مصارف عمده علل اصلی افزایش ذرات معلق و آلودگی در شهر هستند.
تشکری در ادامه می گوید، با بهره گیری از سیستم حمل و نقل عمومی با کیفیت، اگر وزارت نفت به تولید با کیفیت سوخت کمک نماید، ما نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگر می توانیم بار آلودگی هوا را به حد قابل توجهی کاهش دهیم.
اینکه آلودگی هوا این روزها به یک معضل جهانی تبدیل شده و کشورهای زیادی درگیر این موضوع شده اند غیرقابل انکار است اما تداوم و ماندگاری این وضعیت بغرنج و عدم ارائه برنامه و راه حل های مناسب به منظور کاهش میزان آلاینده های هوا توسط دولت ها و سازمان های مربوطه قابل چشم پوشی نیست.
کشور، دولت ها، مدیران و شهرداران بسیاری به خود دیده است که هیچکدام برنامه مدونی برای کاهش آلودگی هوا ارائه نکردند و مدام توپ آلودگی را به زمین یکدیگر پاس داده اند اما در این بین ریه های میلیون ها هموطن در معرض آلودگی و بیماری قرار گرفته است.
سوغات آلودگی هوا به شهروندان؛ مشکلات تنفسی، کاهش سیستم ایمنی ریه و سرطان
طبق اعلام فوق تخصصان و محققان داخلی و خارجی، آلودگی هوا علاوه بر مشکلات تنفسی جزئی بر ریه ها، به ظهور بیماری هایی به مراتب جدی تر تاثیر گذار است. در واقع این آلودگی با کاهش سیستم ایمنی تنفسی، ریه را برای بروز بیماری هایی نظیر مشکلات تنفسی و آسم در کودکان و بزرگسالان تحت تاثیر قرار می دهد و به تبع خطر بروز سرطان در افراد را به مراتب بالاتر می برد.
اینکه با هر بار آلودگی هوا چشم به آسمان دوخته و منتظر بارش رحمت الهی یا وزش بادهای موقت باشیم خیالی بس نابخردانه است و این سوال در ذهن هر شهروندی تداعی می شود که مسئولان ذیربط با اخذ بودجه دقیقا چه می کنند؟
مسئولیت اصلی بر عهده سازمان حفاظت از محیط زیست است
به دور از هرگونه فرافکنی باید یادآور شد هر شخص و نهادی در جایگاه خود مسئول این وضعیت هوا است و شهرداری ها با ارائه ناوگان حمل و نقل عمومی مطلوب و در ادامه شورای شهر ملزم به پیگیری این هوای دودی هستند تا سازمان محیط زیست و دولت طبق قانون هوای پاک به عنوان مسئولان اصلی به این امر حیاتی ورود کنند.
اینکه با وجود صدور قانون هوای پاک، همچنان شهرهای صنعتی کشور درگیر هوای آلوده بوده و هر سال تعداد روزهای آلوده به نسبت سال گذشته افزایش می یابد، اگر نشانه بی توجهی سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به این امر مهم نیست پس چه توجیهی وجود دارد؟
اگر به گفته مقامات کشوری، خودروهای فرسوده عامل اصل آلایندگی هوای تهران است و برطبق آمارها 70 تا 80 درصد آلودگی پایتخت ناشی از منابع متحرک ( خودرو و موتورسیکلت ) هستند، این پرسش در ذهن شهروندان ایجاد می شود که قانون هوای پاک در کشور اجرایی می شود یا خیر؟
قانون هوای پاک در اجرا ناتوان است؟
چراکه طبق قانون هوای پاک؛ ماده4- تولید انواع وسایل‌نقلیه موتوری و واردات آنها مستلزم رعایت حدود مجاز انتشار آلاینده‌های موضوع این قانون، اعلامی از سوی سازمان می‌باشد. همچنین استاندارد ساخت و تولید حد مجاز مصرف سوخت و واردات قطعات واجد استاندارد مرتبط با احتراق و یا مؤثر بر آلایندگی وسایل‌نقلیه از قبیل اگزوز، صافی (فیلتر) و واکنش ساز (کاتالیست) توسط سازمان ملی استاندارد ایران تعیین، کنترل و نظارت می‌شود و با متخلفان برخورد قانونی صورت می‌گیرد. همچنین، شماره گذاری انواع وسایل‌نقلیه موتوری اعم از داخلی و وارداتی مستلزم رعایت حدود مجاز انتشار آلاینده‌های موضوع این قانون و أخذ تأییدیه سازمان می‌باشد. سازمان موظف است از ادامه تولید و ورود وسایل‌نقلیه‌ای که حدود مجاز انتشار آلاینده‌های تعریف شده موضوع این قانون را رعایت نمی‌نمایند، جلوگیری نماید. پیش فروش یا فروش این‌گونه وسایل‌نقلیه موتوری ممنوع است.
قوه قضاییه در جایگاه مدعی العموم ورود کند/ جان شهروندان در خطر است
علی ایحال، اگر هوای مناسب را حق عمومی شهروندان بدانیم و آلوده بودن هوا را تضییع حقوق شهروندی قلمداد کنیم در صورت ناکارآمدی دستگاه های متولی و ترک فعل، دستگاه قضا باید به عنوان مدعی العموم با خاطیان برخورد نماید.
