جنگ در اوکراین وارد نهمین ماه شد و هنوز هیچ دورنمایی از پایان این جنگ دیده نمی‌شود. روزهای نخست تصور می‌شد درگیری‌های میدانی خیلی طولانی نخواهد بود و صرف نظر از نتیجه، مسکو و کی‌یف به دلایل قابل‌فهم، پایان جنگ را اعلام خواهند کرد، اما به مرور و با ورود عوامل دیگر، اوضاع پیچیده شد و هم‌اکنون یکی از مهمترین پرسش‌ها در محافل و رسانه‌های بین‌المللی این است که پایان این جنگ چه زمانی است؟ و یا اینکه دست‌کم طرف‌های دخیل در این مناقشه، چه موقع به میز مذاکره خواهند آمد؟
اوایل هفته خبری در رسانه‌ها منتشر شد که امیدواری‌ها را نسبت به کاهش تنش‌ها در اوکراین بیشتر کرد و گویی بن‌بست ایجادشده در هفته‌های اخیر که تا مرز احتمال درگیری هسته‌ای پیش رفته بود، شکسته شد.
پیامی محرمانه از واشنگتن به زلنسکی
واشنگتن‌پست روز شنبه گزارش داد که دولت آمریکا به طور خصوصی از رهبران اوکراین خواسته است تا به میز مذاکره با روسیه چراغ سبز نشان دهند و در اظهارات عمومی خود این شرط را کنار بگذارند که تا زمانی‌که پوتین در روسیه رئیس‌جمهور است، وارد گفت‌وگو با مسکو نخواهند شد.
با این حال این روزنامه به نقل از افراد آگاه خبر داد که چنین درخواستی از سوی مقامات آمریکایی با هدف فشار آوردن به اوکراین برای بازگشت به میز مذاکره نیست، بلکه تلاشی سنجیده برای اطمینان از حمایت کی‌یف از کشورهایی است که هم با انتخابات مواجه هستند و هم نگران تشدید تنش‌ها و ادامه جنگ در سال‌های آینده هستند.
در این ارتباط همچنین گفته شده که این گفت‌وگوهای پیشنهادی پیچیدگی موضع دولت بایدن در قبال اوکراین را نشان می‌دهد، زیرا مقامات آمریکایی از یک طرف به صورت علنی وعده حمایت از کی‌یف با مبالغ هنگفت و کلان تا هر زمانی که باشد، می‌دهند؛ و از سوی دیگر مدعی هستند برای حل و فصل مناقشه‌ای تلاش می‌کنند که بیش از هشت ماهه طول کشیده و ضربه‌های بزرگی به اقتصاد جهانی وارد کرده و ترس از جنگ هسته‌ای را برانگیخته است.
به نوشته واشنگتن‌پست، ممنوعیت گفت‌وگو با رئیس‌جمهور روسیه از سوی رئیس‌جمهور اوکراین باعث نگرانی در بخش‌هایی از اروپا، آفریقا و آمریکای لاتین شده است و اثرات زیادی بر هزینه‌های مواد غذایی و سوخت گذاشته است. مقامات آمریکایی در گفت‌گو با واشنگتن‌پست همچنین گفته‌اند که «خستگی اوکراین برای برخی از شرکای ما واقعاً مشخص و قابل درک است.»
۵ شرط جدید زلنسکی برای مذاکره با روسیه
پس از انتشار خبرِ چراغ سبز آمریکا به مقامات اوکراین برای کنارگذاشتن موضعِ سفت‌وسخت درباره شرایط مذاکره با روسیه، «ولودیمیر زلنسکی»، رئیس‌جمهور اوکراین ۵ شرط جدید برای مذاکره با مسکو اعلام کرد.
نشریه «پولیتیکو» به نقل از منابع آگاه اعلام کرده که پنج شرط جدید دولت اوکراین برای مذاکره با دولت روسیه عبارتند از:
- احیای تمامیت ارضی اوکراین
- احترام به منشور سازمان ملل
- جبران خسارت ناشی از جنگ
- مجازات تمام جنایت‌کاران جنگی
- ضمانت‌دادن به اینکه اتفاقی که افتاده دیگر تکرار نمی‌شود
شروط جدید زلنسکی برای مذاکره با روسیه آشکارا نرم‌شدن موضع او را نشان می‌دهد، از جمله اینکه شرط «عدم امکان مذاکره با پوتین، رئیس‌جمهور روسیه» را کنار گذاشته است. به نوشته پولیتیکو این تغییر موضع اوکراین، مستقیماً با هشدارهای دولت جو بایدن رئیس جمهور آمریکا مرتبط است.
پولیتیکو همچنین تأکید کرد که زلنسکی پس از گفتگ‌وهای طولانی بین مقامات اوکراین و آمریکا، از جمله در جریان سفر «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی آمریکا به اوکراین، رفتار تند خود را در قبال مذاکره با روسیه ملایم‌تر کرده است.
اوکراین تمایلی به مذاکره ندارد
پس از انتشار شرط‌های اوکراین برای آغاز گفت‌وگو با روسیه، «ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز چهارشنبه در گفت‌وگویی با «رادیو اسپوتنیک» که گویی پاسخی غیرمستقیم به موضع جدید دولت اوکراین بود، تأکید کرد که اوکراین و متحدانش هیچ تمایل جدی به آغاز گفت‌وگو ندارند. وی دراین‌باره گفت: واشنگتن به طور خاص فاقد تمایل و تلاش برای ترغیب رژیم کی‌یف به انجام هر کار سازنده‌ای بوده و هدف آنها ویرانگر است.
به گفته زاخارووا، مقامات دولت اوکراین و به‌ویژه رئیس‌جمهور این کشور در تسلط کامل واشنگتن هستند و او از مذاکره با روسیه منع شده است.
کلید سرنوشت اوکراین در واشنگتن
سفیر روسیه در واشنگتن از دیگر مقامات دولت روسیه بود که به نوعی خبرهای اخیر مبنی بر تمایل آمریکا و تغییر موضع اوکراین درباره مذاکره را خیلی جدی نگرفت و در عوض تأکید کرد که واشنگتن در پی تداوم و فرسایشی‌کردن جنگ است.
«آناتولی آنتونوف»، سفیر روسیه در واشنگتن روز چهارشنبه اعلام کرد «آمریکا جنگ اوکراین را طولانی می‌کند تا از فروش تجهیزات نظامی و صادرات گاز طبیعی مایع (LNG) سود بیشتری ببرد.»
وی در این‌باره گفت: کاخ سفید نمی‌تواند از مسئولیت طولانی‌کردن درگیری و کشتار مردم بی‌گناه بگریزد. آمریکا همچنان دیوانه‌وار به پایبندی خود به تاکتیک‌های جنگ فرسایشی با خسته‌کردن همه-اوکراینی‌ها، روس‌ها، اروپایی‌ها، و همچنین مردم آمریکا، ادامه می‌دهد.
این مقام روس در ادامه افزود: مرکز تصمیم‌گیری درباره سرنوشت اوکراین جای دیگری است و نه در کی‌یف. همه از ماه مارس (آغاز عملیات نظامی روسیه در اوکراین) می‌دانند که از واشنگتن به رژیم زلنسکی گفتند که گفت‌وگوها با روسیه را متوقف کند.
آنتونوف درباره این اظهارات مقامات آمریکایی که می‌گویند بدون حضور مقامات کی‌یف با روسیه درباره اوکراین گفت‌وگو نخواهند کرد و همه چیز به خود دولت اوکراین بستگی دارد که چه موقع به میز مذاکره با مسکو برگردد گفت: مشخص نیست این کلمات چه معنی دارند- ریاکاری یا عدم تمایل به اعتراف به اشتباهات خود.
بهره سخن
سریع‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه برای پایان‌دادن به جنگ روسیه و اوکراین، آمدن دو طرف به میز مذاکره و حل‌وفصل اختلاف‌ها از طریق گفت‌وگو و بده‌بستان است و زمینه‌ها و دلایل کافی برای آمدن فوری طرف‌ها به میز مذاکره نیز وجود دارد؛ از میزان تلفات میدانی دو طرف، بحران غذایی و انرژی در جهان، و نگرانی و وحشت اروپا از روزهای سرد زمستان تا بن‌بست در میدان نبرد.
بازشدن کانال‌های دیپلماتیک و گفت‌وگو بین طرف‌ها گرچه شاید به نتیجه زودهنگام و ملموسی منجر نشود، اما کمترین فایده آن این است که سطح تنش‌ها در تحولات میدانی کمتر و و پیامدهای این جنگ بر نقاط دیگر جهان هم کنترل‌پذیرتر می‌شود.
رئیس‌جمهور اوکراین اوایل مهرماه، فرمان «ناممکن‌بودن مذاکره با روسیه» را امضا کرد و ظاهراً چراغ سبز اخیر واشنگتن به مقامات اوکراین برای امکان مذاکره با دولت روسیه و اجابت سریع آن از طرف اوکراینی، نشان از «تغییر موضع» زلنسکی و بازشدن احتمال گفت‌وگوی مستقیم مقامات روسیه و اوکراین باشد.
اما نوع واکنش مقامات روسیه به این نوع «تغییر رفتار» های مقامات اوکراین و متحدانش نشان می‌دهد مسکو چندان این حرکات را جدی نمی‌گیرد و همچنان تأکید دارد مقامات در کی‌یف به دستور واشنگتن، تمایلی به گفت‌وگوی جدی برای پایان جنگ ندارند و از همه مهم‌تر اینکه آمریکا از تداوم جنگ در اوکراین بهره و سود بیشتری می‌برد و این نوع خبرهای غیررسمی از تلاش آمریکا برای حل‌وفصل دیپلماتیک بحران اوکراین را باید صرفاً نوعی ژستِ سیاسی و ژورنالیستی تلقی کرد و نه تلاشی واقعی و جدی و معطوف به پایان جنگ.
