اردوغان چندی پیش و در پایان مشارکت خود در نشست سران ” شورای سیاسی اروپا ” در پراگ (پایتخت چک)، طی یک نشست مطبوعاتی آمادگی خود را برای دیدار با “بشار اسد” رئیس جمهور سوریه اعلام کرد، موضوعی که می تواند در صورت تغییر نگرش آنکارا درباره سوریه، بسیار خوب ارزیابی شود.
رئیس جمهور ترکیه اعلام کرد که “اگر زمان مناسب دیدارش با بشار اسد رئیس جمهور سوریه، برسد، (این دیدار) امکان پذیر است. ” وی در عین حال گفت که هم اکنون عملا گفت وگوها در سطح پایین تری میان دو طرف جریان دارد.
این اظهار نظر اردوغان پس از آن بیان شد که روزنامه حریت ترکیه از اعلام تمایل اردوغان برای دیدار با اسد در صورت شرکت در اجلاس سران شانگهای خبر داده بود.
بنابر اخبار منتشره، تاکنون چند دیدار میان مقامات امنیتی ترکیه و سوریه انجام شده تا زمینه ساز دیدار مقامات سیاسی دو طرف باشد.
خبرگزاری رویترز در تاریخ ۲۴ شهریور گذشته به نقل از چهار منبع که نام شان را ذکر نکرد، گزارش داد که «هاکان ویدان» رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه و «علی مملوک» رئیس اطلاعات سوریه یک هفته قبل از این تاریخ در دمشق دیدار کردند.
پیش تر نیز خبرگزاری اسپوتنیک روسیه به نقل از منابعی گزارش داده بود که رئیس دستگاه اطلاعات ترکیه و رئیس دفتر امنیت ملی سوریه زیر نظر روسیه در مسکو با یکدیگر دیدار کرده‌اند؛ امری که منابع ترکیه‌ای آن را طبیعی و در راستای امکان ترمیم روابط دو طرف توصیف کرده بودند.
ماجرا چیست؟
در یکسال گذشته دولت آنکارا تلاش کرده تا مشکلات خود را با کشورهایی همچون عربستان و امارات و مصر حل کند که در دو مورد اول موفق شده ولی در موضوع مصر هنوز نتیجه مطلوب برای ترکیه حاصل نشده است.
اردوغان حتی اقدام به آشتی با رژیم صهیونیستی کرده و با اعزام سفیر خود به تل آویو و پذیرش سفیر رژیم صهیونیستی عملا رابطه خود را با این رژیم جنایتکار ترمیم کرده است.
درخصوص تلاش برقراری رابطه میان ترکیه و سوریه نیز باید گفت که مقامات ترکیه همانند مسیری که با عربستان و امارات طی کردند، عزم خود را برای برقراری رابطه میان آنکارا – دمشق جزم کرده اند که بتوانند از شرایط فعلی اقتصادی سوریه و بازسازی این کشور بهره مند شوند.
در مجموع کارشناسان مسایل منطقه دلیل اقدامات دیپلماتیک یکسال اخیر آنکارا از نزدیکی به رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی را بهره مندی ترکیه از رابطه اقتصادی و نفوذ این کشور در بازارهای کشورهای یاد شده و حتی رژیم صهیونیستی می دانند؛ موضوعی که به دلایل شرایط و مشکلات اقتصادی چند سال اخیر ترکیه، آنکارا نیازمند آن می باشد، اما به چه قیمتی معلوم نیست؟
بنابر اخبار منتشره، دمشق برای برقراری رابطه با آنکارا، برای مقامات ترکیه شروطی تعیین کرده که در صورت انجام آنها، احتمال دارد پس از بیش از ۱۱ سال قطع رابطه همه جانبه میان ترکیه – سوریه این رابطه دوباره از سر گرفته شود.
در همین راستا طرف سوری خواهان تعیین جدولی زمانی برای عقب نشینی نظامیان ترکیه از سوریه (استان ادلب و شمال حلب)، جمع شدن بساط ائتلاف موسوم به معارضان سوریه در ترکیه، احترام به حق حاکمیت سوریه، توقف حمایت از گروهک جدایی طلب و کنترل دگر باره سوریه بر گذرگاه مرزی “باب الهوی” واقع در مرز استان ادلب سوریه با ترکیه و نیز کنترل دوباره دمشق بر منطقه ادلبِ تحت کنترل گروه‌های تروریستیِ مورد حمایت آنکارا به همراه بازگشایی جاده مهم “ام ۴” شده است که دریای مدیترانه را به منطقه مرزی عراق مرتبط می‌کند.
سفر هیئت های سیاسی ترکیه‌ای به دمشق
اولین سفر یک مقام رسمی و حزبی ترکیه به سوریه در مارس ۲۰۱۵ (اسفند ۱۳۹۴) اتفاق افتاد و طی آن “دوغو پرینچک” رهبر حزب «وطن» ترکیه در صدر هیأتی با سفر به دمشق با رئیس‌جمهور سوریه و تعدادی از مقامات دمشق دیدار کرد. وی همان زمان و پس از دیدار با بشار اسد گفته بود: «اکثریت قاطع در ترکیه دوستان سوریه هستند و تروریسم را برنمی‌تابند. آنها می‌دانند که هرگونه بی‌ثباتی در سوریه باعث بی‌ثباتی ترکیه خواهد شد و آتشی که در سوریه شلعه‌ور شده، خانه‌های ما را نیز در کام خود فرو خواهد برد».
دومین سفر یک هیات رسمی ترکیه به سوریه به ریاست “اسماعیل حقی پکن” نایب رییس حزب “وطن” بود که در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ انجام گردید؛ این سفر دقیقا زمانی انجام شد که سه کشور آمریکا، انگلیس و فرانسه با ۵۹ موشک خاک سوریه را هدف قرار دادند که این حمله از روی ناوگان دریایی این کشورها در دریای مدیترانه و به بهانه دروغین استفاده دولت دمشق از مواد شیمیایی در جنگ علیه تروریست ها انجام شد.
حقی پکن طی سخنانی در دیدار با رییس پارلمان سوریه اعلام کرد که «جنگ سوریه در چارچوب پروژه “خاورمیانه جدید” و با هدف تقسیم کشورهای منطقه آغاز شده است».
این مقام ترکیه‌ای همچنین خاطرنشان کرد که «سناریوی شیمیایی» در شهر «دوما» واقع در غوطه شرقی دمشق طراحی شد تا از آن به عنوان بهانه‌ای برای تجاوز تروئیکای غربی به سوریه استفاده شود.
رئیس پارلمان وقت سوریه (مجلس الشعب)، نیز به هیئت ترکیه‌ای که با وی دیدار کرده بودند، گفته بود، «سیاست خصمانه رئیس‌جمهوری ترکیه درقبال سوریه از آغاز جنگ در این کشور، به ریخته‌شدن خون سوری‌های زیادی منجر شده است».
«حموده صباغ» همچنین تأکید کرده بود که حضور نظامی ترکیه در شمال سوریه «تجاوز و نقض آشکار قوانین بین‌الملل است».
رسانه های ترکیه در اواخر مرداد ماه گذشته بود که از سفر دوباره «دوغو پرینچک» رهبر حزب «وطن» ترکیه به سوریه در راس یک هیات دیپلماتیک خبر داده بودند که تا به امروز هنوز این سفر انجام نشده است.
آنکارا چه نقشی در جنگ سوریه داشته است
با شروع بحران سوریه در اسفندماه سال ۱۳۸۹ (۲۰۱۱) عملا پای رژیم صهیونیستی و کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، عربستان، قطر، امارات و ترکیه به این بحران و تبدیل آن به جنگی بین المللی باز شد.
مسئولیت طرح و برنامه این توطئه بر عهده انگلیس، فرماندهی آن به عهده آمریکا، بازی گردانی صحنه بر عهده فرانسه، تامین مالی و ترغیب اعزام تروریست ها از سراسر جهان به عهده عربستان، قطر و امارات و همچنین مسئولیت پشتیبانی و لجستیک و آموزش تروریست ها به عهده ترکیه گذاشته شد. (البته امارات یکسال بعد و به دلیل دستگیری معاون سازمان امنیت این کشور در سوریه و معامله آن با دمشق، پای خود را از بحران سوریه بیرون کشید)
با آغاز بحران سوریه سران آنکارا به سرعت قسمتی از خاک خود و چند پادگان نظامی را برای سازماندهی مخالفان سوری و تروریست های اعزامی از سراسر جهان راه اندازی کردند و حتی خط پروازی مستقیم از برخی کشورهای منطقه به مقصد ترکیه برای انتقال سریع و راحت تروریست ها فراهم کردند.
کشورهای عربی همچون عربستان و قطر دلارهای نفتی خود را به ترکیه سرازیر کردند تا آنکارا بتواند به راحتی و سرعت تسلیحات و تجهیزات مورد نیاز تروریست ها را تهیه و در اختیار آنها قرار دهد.
ترکیه در آموزش و تجهیز تروریست ها اعزامی از سراسر جهان و همچنین گروه های معارض مسلح تروریستی که از ارتش سوریه جدا شده و گروه هایی همچون ارتش آزاد و جبهه النصره را تشکیل داده بودند، سنگ تمام گذاشت و همه گونه تسلیحات برای آنها تهیه کرد، اقدامی که ادامه داشته و نتیجه آن فقط کشته شدن شمار زیادی از مردم و ارتش سوریه و حتی کشته شدن شمار زیادی از تروریست ها که نام خود را مثلا مسلمان گذاشته اند، شده است و در کنار آن حدر رفت صدها میلیارد دلاری سرمایه های مردم مسلمان می باشد که توسط کشورهای یاد شده بی جهت برباد رفت.
در این بین رژیم صهیونیستی و کشورهای غربی و ترکیه سود سرشار مادی از جنگ سوریه بردند و چرخ کارخانه های سلاح سازی آنها با سرعت تمام به گردش درآمد و خرج کشتار مردم بی دفاع سوریه شد.
در سال های ابتدایی جنگ سوریه، تروریست های تکفیری با کمک جبهه غربی – عربی – ترکیه و رژیم صهیونیستی توانستند مناطق زیادی از این کشور را تصرف کنند، اما این روند تا هشتم مهرماه سال ۱۳۹۴ بیشتر ادامه نداشت و در این تاریخ به یکباره ورق برگشت و رزمندگان جبهه مقاومت اسلامی و ارتش سوریه با کمک نیروی هوایی روسیه با آغاز حملات خود توانستند بسیاری از مناطق این کشور را از تصرف تروریست های تکفیری آزاد کنند، روندی که تا این لحظه به خوبی پیش رفته و فقط حدود ۴۰ درصد استان ادلب و بخش هایی از شمال حلب در شمال غرب سوریه در تصرف تروریست های تکفیری مورد حمایت ترکیه باقی مانده است.
به غیر از نکات مطرح شده درباره ترکیه در حمایت از گروه های تروریستی در جنگ سوریه، در چند سال اخیر ارتش ترکیه با ورود غیرقانونی به دو استان ادلب و شمال حلب اقدام به ایجاد دهها پایگاه نظامی کرده است.
نظر دمشق درباره آنکارا
با شروع بحران سوریه در اسفند ماه سال ۱۳۸۹ و هویدا شدن اقدامات مقامات ترکیه در این بحران، بارها دولت دمشق به آنکارا تذکر داده که دست از حمایت از تروریست ها و اقدامات ضدسوری خود بردارد، ولی این اقدام تا به امروز میسر نشده، هرچند در ماه های اخیر ترکیه نشانه هایی از خود برای نزدیکی با دولت دمشق بروز داده اند، اما با واکنش مقامات سوری مواجه شده است.
اولین واکنش مربوط به سوم اردیبهشت ماه سال جاری (۱۴۰۱) می باشد که وزارت خارجه سوریه اعلام کرد: هیچ تماسی با نظام ترکیه آنگونه که برخی مسئولان آن ادعا می کنند وجود ندارد و اصولا نمی تواند (میان سوریه) همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم با نظام ترکیه که حامی ترریسم و آموزش دهنده و اشاعه دهنده آن در منطقه و دنیاست، وجود داشته باشد.
در همان زمان یک منبع رسمی در وزارت امور خارجه سوریه به سانا گفته بود: همزمان با حملات وحشیانه نیروهای رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه به شهروندان سوری در شمال سوریه با همکاری گروه‌های تروریستی وابسته به آن، آنکارا طبق معمول سعی در انتشار اخبار ساختگی دارد و این بار مدعی است که تماس‌هایی در سطوح مختلف بین دولت سوریه و افرادی از نظام ترکیه یک بار در سطح امنیتی و یک بار در سطح سیاسی وجود داشته است.
این منبع افزوده بود: تازه‌ترین این دروغ‌ها همان چیزی است که وزیر خارجه ترکیه درباره امکان همکاری با سوریه در مبارزه با تروریسم گفت و اگر این نشان دهنده چیزی باشد، نشان دهنده واقع گرا نبودن رژیم ترکیه است. آفت دروغ دیگر به اردوغان محدود نمی‌شود، بلکه این آلودگی به سایر مقامات رژیم او نیز سرایت کرده است.
منبع مذکور تاکید کرد بود که سوریه تمامی این اظهارات و اخبار را از اساس تکذیب می‌کند و آن را نوعی هذیان سیاسی از سوی این رژیم می‌داند.
منبع مذکور با اشاره به اینکه سوریه هرگونه همکاری با هر طرفی اگر وجود داشته باشد را به شکل شفاف اعلام خواهد کرد، افزود: دمشق نمی‌تواند در مبارزه با تروریسم با رژیم تروریستی که از تروریسم حمایت می‌کند، آن را آموزش می‌دهد و در منطقه و جهان گسترش می‌دهد، همکاری کند.
پس از این تاریخ یعنی در دوم خرداد ماه سال جاری بود که «فیصل مقداد» وزیر خارجه سوریه در جریان دیدارش با «گیر پدرسون» نماینده سازمان ملل در امور سوریه درباره طرح خطرناک ترکیه در سوریه موسوم به ایجاد «منطقه امن در شمال سوریه» به شدت هشدار داد.
در این دیدار موضوعات مورد اهتمام مشترک و تلاش‌های دولت سوریه برای حمایت از ثبات به ویژه از طریق توسعه روند آشتی ملی که در مناطق مختلف سوریه جریان دارد، مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
وزیر خارجه سوریه با اشاره به اینکه ترکیه بخشهایی از اراضی سوریه را در اشغال خود دارد، اظهارات اخیر مقامات ترکیه درباره ایجاد منطقه امن در شمال سوریه را خطرناک توصیف کرد و در این باره هشدار داد. وی از جامعه بین المللی خواست که با آنکارا مماشات نکنند.
قصد ترکیه برای ایجاد یک کانون زندگی آوارگان سوری در شمال این کشور که آن را «منطقه امن» خوانده، نگرانی های زیادی را در سطح منطقه دامن زده است؛ طرحی که ناقض حاکمیت سوریه و مخاطرات امنیتی برای کل منطقه ارزیابی می‌شود. دولت ترکیه پیش از این اعلام کرده بود که قصد دارد یک میلیون آواره سوری را در شهرک های سیزده گانه‌ای جای دهد که در شمال سوریه احداث می‌کند.
این شهرک‌ها قرار است بدون اجازه و اطلاع دولت قانونی سوریه توسط ترکیه ساخته شود. البته شواهد امر نشان می دهد که حدود دو ماه است که ترکیه تا حدودی از اقدامات خود در شمال سوریه صرف نظر کرده و احتمال می رود با ادامه این روند و خروج نظامیان ترکیه از شمال سوریه شرایط در آخرین ایستگاه محل استقرار تروریست ها در سوریه تغییر کند و امنیت به این مناطق نیز بازگردد. حال باید منتظر بود و دید آیا آنکارا شیوه بیش از ۱۱ سال گذشته خود را در سوریه اصلاح می کند و یا همچنان به آن ادامه خواهد داد.
