پلیس در ایران برای مدت زمانی طولانی از ۲ بخش اصلی شهربانی(نظمیه) و ژاندارمری(که خود شامل ۲ بخش ژاندارمری مرزی و ژاندارمری روستایی بود) تشکیل می‌شد. پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، کمیته انقلاب اسلامی نیز به‌عنوان یکی از اجزاء برقراری نظم و امنیت داخلی کشور و حفاظت از اصول ارزشی جمهوری اسلامی ایران، به این سازمان پلیسی اضافه شد.
«فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران»(فراجا) کنونی هم شاخه‌ای از نیروهای مسلح ایران است که وظایف پلیس و مرزبانی را در ایران برعهده دارد. این فرماندهی در سال ۱۴۰۰ با هدف تغییر ساختار نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران(ناجا)که در سال ۱۳۷۰ از ادغام شهربانی، ژاندارمری و کمیته انقلاب اسلامی تشکیل شده بود، ایجاد شد.
فراجا اکنون مسئولیت حفظ امنیت درون ایران را برعهده دارد و کارکرد آن هم توسط وزارت کشور نظارت می‌شود. شمار کارکنان فعال در فرماندهی انتظامی (افسران و درجه‌داران) بیش از ۶۰ هزار تن برآورد شده‌است.
فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی در یک دهه گذشته ۷۸۹ نفر شهید را در راه حفظ نظم و امنیت به کشور تقدیم کرده که کمتر نامی از آن‌ها وجود داشته و همین امر نکات مهمی را در پس خود به همراه داردنکته مهم در این میان آنکه، فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی در یک دهه گذشته ۷۸۹ نفر شهید را در راه حفظ نظم و امنیت به کشور تقدیم کرده که کمتر نامی از آن‌ها وجود داشته و همین امر نکات مهمی را در پس خود به همراه دارد.
فراجا از چند بخش تشکیل شده است؟
فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران دارای ۱۶ بخش جداگانه است که هر یک وظیفه مشخصی دارند. سازمان حفاظت اطلاعات فراجا، سازمان عقیدتی و سیاسی، پلیس پیشگیری، پلیس راهور، پلیس آگاهی، پلیس امنیت اقتصادی، پلیس مبارزه با مواد مخدر، پلیس اطلاعات و امنیت عمومی، پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات، فرماندهی مرزبانی، پلیس بین‌الملل، هواپیمایی فراجا، یگان ویژه، حفاظت از شخصیت‌ها و دژبان فراجا، سازمان وظیفه عمومی و بازرسی فراجا اجزای تشکیل‌دهنده این فرماندهی نظامی هستند.
کدامیک از بخش‌ها بیشترین تعداد شهدا را داشته‌اند؟
بررسی آمار و اطلاعات به دست آمده نشان می‌دهد در یک دهه گذشته یعنی از سال ۱۳۹۰ تاکنون ۷۸۹ نفر از اعضای کادر و سربازان این نهاد به شهادت رسیده‌اند که بیشترین تعداد آن‌ها مربوط به سال ۱۳۹۳ با ۹۱ شهید است. سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۲ نیز به ترتیب با ۸۴ و ۸۳ شهید در جایگاه بعدی قرار دارند.
بررسی دقیق‌تر اطلاعات در حوزه شهدای پلیس نشان می‌دهد از بین همه بخش‌های این نیرو، «پلیس مرزبانی»، «پلیس پیشگیری» و سپس «پلیس آگاهی» و سربازان وظیفه بیشترین تعداد شهدا در این حوزه را به خود اختصاص داده‌اند. پلیس مرزبانی در این یک دهه گذشته تعداد ۳۰۵ نفر از اعضا و پرسنل خود را در مرزهای کشور در راه میهن اهدا کرده و بعد از آن پلیس پیشگیری با ۱۶۴ و پلیس آگاهی با ۱۰۳ شهید در صدر بالاترین تعداد شهدا قرار دارند.
جمع‌بندی
در مکتب توحید، آن چیزی دارای ارزش و ماندگاری است که در راه خدا و برای خدا شکل گیرد. هر مقدار از عمر انسان که برای خدا صرف شود، هر کاری که برای خدا انجام گیرد و هر مالی که در این راه هزینه شود از ارزش واقعی و ماندگاری برخوردار است و در این راستا هرچه انجام کاری برای خدا سخت‌تر و نیت خالص‌تر باشد ارزش و اثر آن بیشتر است. بنابراین هرگونه توجه و تلاش در راه خدا مصداق جهاد فی سبیل‌الله است. در این مکتب، از خود گذشتگی در راه خدا و دفاع از حق در بالاترین حد، ارزشگذاری شده و فرهنگ ایثارگری و شهادت‌طلبی در متن اسلام از درخشش و ویژگی برجسته‌ای برخوردار بوده که بارها در قرآن و احادیث نبوی به آن اشاره شده است.
بنابراین در نفسِ عملِ شهادت، هیچ شک و تردیدی نیست اما در این بین باید به این نکته مهم توجه کرد که با از دست دادن هریک از این عزیزان در راه شهادت، در عمل سرمایه بزرگی از نیروهای انسانی از دست می‌رود. نیروهایی که سالیان زیادی برای آن‌ها هزینه و زحمت کشیده شده و از دست دادن یک نفر نیروی متخصص در دفاع از مرز و بوم کشور همانند از دست دادن یک سرمایه بزرگ معنوی و اقتصادی است.
بررسی دقیق آمار نشان می‌دهد در مدت ۳ هزار و ۸۵۲ روز گذشته(از سال ۱۳۹۰ تاکنون) به‌طور میانگین هر ۱۲ روز یکبار یکی از پرسنل مرزبانی فراجا به شهادت رسیده استچنانچه مشخص است نیروهای مرزبانی بالاترین تعداد شهدا را به خود اختصاص داده‌اند که این امر نشان‌دهنده اهمیت بالای مرزهای کشور در حفظ و تامین امنیت شهروندان ایران است. بنابراین بررسی دلایل این تعداد شهید باید در اولویت نهادهای مربوطه قرار گرفته و تا جایی که امکان دارد از تعداد شهدای این حوزه کاست.
بررسی دقیق آمارها نشان می‌دهد در مدت ۳ هزار و ۸۵۲ روز گذشته(از سال ۱۳۹۰ تاکنون) به‌طور میانگین هر ۱۲ روز یکبار یکی از پرسنل مرزبانی فراجا به شهادت رسیده است.
البته باید پذیرفت که انتخاب این حوزه برای خدمت به کشور با سختی‌ها و مشقت‌های خاص خود روبروست و این افراد نه تنها خود، بلکه خانواده‌هایشان نیز با این سختی‌ها همراه هستند. بنابراین از دست دادن هریک از این عزیزان به منزله داغدار شدن یک خانواده در ایران است.
گرچه نهادهای حمایتی در این زمینه از هیچ اقدامی فروگذاری نکرده و همه تلاش خود را برای حفظ جایگاه و مقام این عزیزان انجام داده و می‌دهند، اما فقدان یک عضو خانواده به‌طور یقین آسیب‌های خاص خود را به همراه دارد.
تعداد شهدای پلیس در ایران در ازای تعداد جمعیت کشور هم جالب توجه است. به عنوان مثال در سال ۱۳۹۰، به ازای هر ۸۹۴ هزار و ۶۳۹ نفر جمعیت ایران، یک نفر از نیروی پلیس به شهادت رسیده و در سال ۱۴۰۰ این میزان به ازای هر یک میلیون و ۵۰۰ هزار و ۹۸۲ نفر از جمعیت ایران، یک پلیس شهید شده است.
با توجه به نسبت جمعیت ایران و آمریکا، تعداد شهدای نیروی پلیس کشورمان سه برابر پلیس‌های کشته شده در این کشور استمقایسه این آمار با ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۲۱(۱۴۰۰) نشان می‌دهد تعداد پلیس‌های کشته شده در این کشور به ازای هر ۴ میلیون و ۵۸۶ هزار و ۷۸۱ نفر از جمعیت، یک پلیس بوده است. مقایسه آمار این دو کشور با یکدیگر نشان می‌دهد به نسبت جمعیت، کشورمان تقریبا بیش از ۳ برابر ایالات متحده آمریکا نیروی پلیس شهید دارد.
هرچند مرز زمینی ایالات متحده فقط با دو کشور کانادا و مکزیک است اما ایران با ۸ کشور مرز زمینی مشترک دارد اما با این وجود، چنین آمار و ارقامی از شهدای پلیس نیازمند توجه هرچه بیشتر نهادهای ذیربط به ویژه در فرماندهی مرزبانی است.
