«تدروس» کیست؟/ نگاهی به سابقه‌ سیاه دبیرکل سازمان جهانی بهداشت

در یکی از کنفرانس های مطبوعاتی متعدد Covid-۱۹ در کاخ سفید، دکتر فائوچی(قدرتمندترین چهره‌ی پزشکی آمریکا بدون بازنشستگی و کناره‌گیری) تمام قدردانی خود را از تدروس آدهانوم، قهرمان جدید «سلامت مردم دنیا» نشان داد:

“تدروس واقعاً یک فرد برجسته است. من او را از زمانی که وزیر بهداشت اتیوپی بود می شناختم. WHO تحت رهبری او بسیار خوب عمل کرده است. “

اما پس از آنچه که به نظر می‌رسید اشتباهات زیادی در اطلاعیه‌ها و توصیه‌های WHO از زمان شروع همه‌گیری وجود داشته است، بسیاری اکنون او را نه یک «قهرمان»، که یک «مهره» یا «آلت دست» برای اجرای دستوراتی می دانند که از خارج از سازمان بهداشت جهانی صادر می‌شود.

تدروس آدهانوم گبریسوس متولد ۳ مارس ۱۹۶۵ در آسمارا (اتیوپی) به عنوان مدیر کل WHO در سال ۲۰۱۷ انتخاب شد.

او نخستین آفریقایی است که ریاست سازمان بهداشت را بر عهده دارد و اولین کسی است که پزشک نیست. او دارای مدرک لیسانس است. در زیست شناسی از دانشگاه آسمارا در اریتره و دکترای بهداشت جامعه از دانشگاه ناتینگهام در بریتانیا در سال ۲۰۰۰ و به عنوان وزیر بهداشت اتیوپی از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲ خدمت کرد.

از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱، تدروس گبریسوس همچنین مدیر «صندوق جهانی» بود، برنامه ای برای مبارزه با ایدز، سل و مالاریا، که توسط بنیاد بیل و ملیندا گیتس راه‌اندازی شد او همچنین رئیس هیئت هماهنگی برنامه UNAIDS بود.

تدروس گبریسوس، عضو هیئت مدیره اتحادیه GAVI برای ایمن سازی است که باز از موسسات اقماری بنیاد بیل و ملیندا گیتس است. او ارتباط نزدیکی با بنیاد کلینتون و ابتکار کلینتون برای ایدز (CHAI) داشته و دارد. او در رسانه‌های جریان اصلی غرب، با چهره‌ای خندان و متین، به عنوان شخصیتی فروتن، دلسوز، خیرخواه بشریت و وقف مسئولیت های سنگین خود به تصویر کشیده شده است.

رئیس سازمان جهانی بهداشت، دکتر «تدروس آدهانوم گبریسوس»، یکی از اعضای ارشد مافیای گانگستری جبهه آزادی‌بخش خلق تیگری (TPLF) بود که از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۸ بر اتیوپی حکومت می‌کرد.

TPFL در مانیفست سال ۱۹۷۵ خود “جنگ ابدی” را علیه جمعیت های همسایه، عمدتاً گروه های قومی آمهارا و اورومو، که ۳۰٪ و ۳۴٪ از جمعیت را تشکیل می دهند، اعلام کرد.

پس از چندین سال جنگ چریکی، TPFL با کمک یکی دیگر از جنبش‌های آزادی‌بخش اریتره، رژیم منگیستو را سرنگون کرد و در سال ۱۹۹۱ به عنوان شاخه‌ای از یک حزب منفرد الهام گرفته از مارکسیست، جبهه انقلابی دموکراتیک خلق اتیوپی (EPDRF) قدرت را به دست گرفت. فقط اسما «دموکراتیک» بود و در باطن و در عمل، مثل بسیاری از احزاب مارکسیستی که قدرت را به دست می گرفتند، به شدت اقتداگرا، خشن و سرکوب‌گر عمل می کرد.

گزارشی که در یک مجله حقوق بین‌الملل منتشر شد، ادعا کرد که علی‌رغم تلاش‌ها برای پنهان کردن دیکتاتوری خود، TPFL در واقع “از مفاهیم خودمختاری و دموکراسی برای غارت اتیوپی سوء استفاده می‌کند. “[۱]

این نیز زنگ خطری بود که توسط سندی از موسسه اوکلند به صدا درآمد که تخمین می‌زد ۳.۵ میلیارد دلار وجوه کمکی دریافتی توسط اتیوپی (۶۰ درصد بودجه ملی) عمدتاً برای سرکوب سیاسی استفاده شده است. [۲]

این موضوع بار دیگر توسط دیده بان حقوق بشر (HWR) تأیید شد که پارلمان اروپا را در سال ۲۰۱۶ با نادیده گرفتن تخلفات متعددی که توسط رژیم اتیوپی انجام می شد، به این رژیم کمک مالی می کرد. [۳]

HWR ادعا کرد که تحت رهبری EPRDF یا همان جبهه دمکراتیک انقلابی خلق اتیوپی، دولت بودجه‌های برنامه‌های کمک‌ بین‌المللی را منحرف و از آنها به عنوان سلاح‌های سیاسی برای کنترل جمعیت، جذب هوادار برای حزب، مجازات مخالفان و سرکوب مخالفان خود استفاده کرده است. برنامه های کمک های غذایی، کشاورزی، اعتبارات خرد یا مراقبت های بهداشتی منحصراً به نفع گروه های قومی خاص بود، در حالی که دیگران به طور سیستماتیک از آنها محروم شده بودند.

 در آن زمان، تدروس به عنوان وزیر بهداشت و وزیر امور خارجه خدمت کرد و اعتبار خود را به عنوان عضوی از حلقه درونی رژیمی که اگر نگوییم یکی از فاسدترین و بی‌رحم‌ترین رژیم‌هایی بود که در ۳۰ سال گذشته پا بر روی زمین گذاشت، تثبیت کرد.

شاید برخی رسانه‌های وابسته به امپراتوری رسانه‌ای ، بخواهند تدروس را یک عنصر «اصلاح‌طلب» یا «میانه‌رو» تصویر کنند که در یک رژیم متهم به سرکوب سیستمیک و نسل‌کشی، همچون یک روزنه نور عمل می کرد و جلوی بسیاری از جنایات را می گرفت! اما اسناد و مدارک نشان می دهد که برعکس، تدروس یکی از اعضای اصلی و ذینفوذ دولت وقت اتیوپی بود. به ویژه وقتی عملکرد او را در کسوت وزیر بهداشت و برنامه‌هایی که علیه گروه‌های قومی کشورش به کار می برد، مدنظر قرار دهیم، ماجرا بسیار جالب‌تر و البته ترسناک‌تر می شود.

ازجمله این اسناد، پرونده عملکرد تدروس در رژیم تیگری است که توسط «اتحادیه حرفه‌ای آمهارا» (APU)  ارایه شد این گزارش، تدروس را به اجرای سیاست نسل‌کشی واقعی به عنوان وزیر بهداشت اتیوپی متهم می‌کند. [۴]

در واقع، گروه قومی آمهارا بیش از ۲.۵ میلیون نفر را بین سرشماری های ۱۹۹۷ و ۲۰۰۷ از دست دادند. در حالی که سایر گروه‌های قومی بزرگ به طور متوسط ‌سالانه ۲.۶ درصد رشد می‌کردند، امهاراها با تنها ۱.۹ درصد افزایش جمعیت آهسته‌تری داشتند. آن‌ها از خدمات بهداشتی یکسانی بهره‌مند نشدند و منابع برابر با جمعیت غالب تیگری به آنها اختصاص داده نشد، به جز یک برنامه، یک کمپین پیشگیری از بارداری، که به نظر می رسد در آن قوم آمهارا در صدر فهرست قرار داشت!. جمعیت Tigray از نظر زیرساخت و تعداد ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی ۵ برابر پوشش بهداشتی بهتری داشتند.

در مقابل، جمعیت آمهارا استفاده بسیار بیشتری از داروهای ضد بارداری تزریقی، مانند Dep-Provera داشتند، در حالی که به طور کلی اطلاعات کمتری در مورد تنظیم خانواده و روش‌های پیشگیری از بارداری دریافت کردند.

 Depo-Provera یک محصول بسیار بحث برانگیز است که «هشدار جعبه سیاه» را در ایالات متحده به خاطر افزایش بروز پوکی استخوان و خطر بالاتر سرطان سینه دریافت کرد. [۵] این دارو، همچنین با افزایش موارد ایدز و مشکلات بازیابی باروری پس از استفاده طولانی مدت همراه بوده است، دو وضعیتی که به نظر می‌رسید در میان جمعیت آمهارا نیز رایج است. APU دولت اتیوپی را به تبعیض نژادی با تجویز Depo به زنان خود بدون رضایت آگاهانه آن‌ها از تبعات این دارو متهم کرد.

بر اساس گزارش دیگری تجویز داروی دیپو-پرووِرا “خشونت باروری مرگبار علیه زنان است. “[۶] با این حال، طرح «برنامه‌ریزی خانواده» با پشتیبانی سازمان بهداشت جهانی، همچنان این دارو را در آفریقا ترویج می‌کند و عملاً سیاست‌های تبعیض‌آمیز، ارائه ادعاهای نادرست درباره اثرات این محصول و عدم اطلاع‌رسانی به زنان در مورد مضرات و جانبی آن را در پیش گرفته است. به دلیل اثرات متعدد و اثبات‌شده،  چنین محصولاتی در اروپا و ایالات متحده محدود یا حتی ممنوع شده اند، اما همچنان در فهرست   «برنامه ریزی خانواده» سازمان جهانی بهداشت و برنامه هایی مانند FP۲۰۲۰ که توسط بنیاد بیل و ملیندا گیتس حمایت و رهبری می شود، گنجانده شده اند.

این منجر به انتقاد شدید  از سوی گروه های بهداشتی و مدافعان حقوق بشر شد. افزایش این انتقادات و گزارش‌های منفی درباره‌ی نقاط مبهم و تاریک برنامه‌های به اصطلاح بهداشتی سازمان ملل در آفریقا(به ویژه نقش آن در سقط جنین و کاهش باروری زنان)، شاید در تصمیم دولت سابق آمریکا در تجدیدنظر روی تامین مالی صندوق جمعیت سازمان ملل و سیاست‌های آن بی‌تاثیر نبود.

از همین رو، «بیل گیتس»، بزرگ‌ترین حامی مالی آزمایش‌های پزشکی و ژنتیکی کاملا مبهم و غیرشفاف در آفریقا(از جمله کاهش سیستمیک قدرت باروری زنان آفریقایی) [۷] و البته بزرگ‌ترین پشتیبان مالی حقیقی سازمان بهداشت جهانی) گفت که از کاهش اعلام شده‌ی کمک‌های مالی توسط دولت  ایالات متحده «عمیقاً ناراحت» است، اما در اجلاس بین‌المللی تنظیم خانواده(بخوانید تحدید جمعیت!) که اواخر سال ۲۰۱۷ در لندن برگزار شد، بریتانیا، صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و برخی سازمان های غیردولتی بین المللی متعهد شدند که بودجه جدیدی را تا سقف ۲.۵ میلیارد دلار برای عدم اخلال در همان برنامه‌های و طرح‌ها تامین کنند.

تدروس گبریسوس، که به عنوان رهبر جدید سازمان جهانی بهداشت در این جلسه شرکت کرد، قول داد که “شخصاً از موضوع حقوق جنسی و باروری به عنوان اولویت اصلی دفاع کند. “[۸]  بدینوسیله بر علاقه، تعهد و مشارکت شخصی خود در سیاست‌های کنترل بارداری مهر تایید زد. در همین اجلاس بود که ملیندا گیتس به صراحت، “روش‌های جلوگیری از بارداری را یکی از بزرگ‌ترین ابتکارات ضدفقر در جهان” خواند.

از سال ۲۰۰۷ تا انقلاب صلح‌آمیز اتیوپی در سال ۲۰۱۸، دکتر تدروس در جنایت نسل‌کشی TPLF علیه مردم سومالی در منطقه مرزی اوگادن با سومالی،  با محاصره غذا و دارو به قصد نسل‌کشی در منطقه شریک بود. او یکی از عوامل اخراج نیروهای امدادی صلیب سرخ و پزشکان بدون مرز از اوگادن در طی یک دوره‌ی شیوع وبا بود و با  کمک به منع رساندن دارو و تجهیزات پزشکی به اوگادنی های سومالیایی، بر مرگ هزاران نفر در طول یک سری خشکسالی های تاریخی، قحطی و بیماری های همه گیر نظارت کرد. [۹]

دکتر تدروس فقط اپیدمی های وبا را پنهان نکرد، بلکه در محاصره پزشکی برای افراد آسیب‌دیده شریک بود.

او به دلیل سرپوش گذاشتن بر چندین شیوع وبا در اتیوپی (۲۰۰۶، ۲۰۰۹، ۲۰۱۱)، با نامگذاری مجدد آن به عنوان اسهال آبکی حاد (AWD) شهرت داشت. [۱۰]

با این حال، گزارش یک کارشناس میدانی WHO در مورد شیوع سال ۲۰۰۶، تأیید کرد که Vibrio cholerae واقعاً عامل ایجاد بیماری واگیردار گسترده در سال ۲۰۰۶ یعنی «وبا» بوده است. [۱۱]

تدروس ترجیح داد به وجهه حزب خود در راس حکومت آسیب نزند. او با امتناع از اعلام شیوع، این جمعیت ها را از کمک های اولیه مورد نیازشان مانند اقدامات آبرسانی مجدد و بهداشت آب محروم کرد.

همان ماجرا در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۱، و حتی بعد از انتصاب او به ریاست سازمان بهداشت جهانی تکرار شده،  و او به طرز عجیبی با اعلام شیوع گسترده وبا هم در اتیوپی و هم سودان و هم سایر کشورهای منطقه مشکل دارد، در حالی که بارها گروه‌های مختلف پزشکان و متخصصان در این مورد اعتراض کرده و هشدار دادند. [۱۲]

جالب این‌جاست که تدروس اصولا نه پزشک است و نه هیچ تحصیلاتی در حوزه درمان دارد. او مدرک دکتری در رشته‌ای به نام «بهداشت اجتماع» از دانشگاه ناتینگهام دارد و با این حال در راس بزرگ‌ترین و ذینفوذترین نهاد مرتبط با پزشکی در جهان قرار گرفته است. [۱۳]

«صندوق جهانی» یک نهاد مشارکتی است که توسط بنیاد بیل و ملیندا گیتس برای مبارزه با ایدز، سل و مالاریا رهبری می شود. در ژوئیه ۲۰۰۹، تدروس به عنوان رئیس هیئت مدیره صندوق برای یک دوره دو ساله انتخاب شد. نشریه «لنست» در نمایه ای که در آوریل ۲۰۱۰ منتشر کرد، گزارش داد که او “نام آشنای دبیرخانه صندوق جهانی” بود و دستاوردهای او باعث شد تا “از اتیوپی به عنوان یک کشور نمونه با عملکرد سطح بالا نام برده شود. “

این رپرتاژ-اگهی اغراق‌آمیز و حیرت‌آور در حالی بود که عملکرد تدروس آدهانوم در دوران وزارت بهداشت از نظر هزینه‌کرد کمک‌های مالی بین‌المللی هم به شدت زیر سوال و مخدوش بود.

در سال ۲۰۱۲، حسابرسی از صندوق جهانی هزینه های برنامه کمک، سل و مالاریا را در چندین کشور آفریقایی، از جمله اتیوپی(که ۱.۳ میلیارد دلار کمک مالی دریافت کرده بود) بررسی کرد. [۱۴]

بازرس‌کل، جان پارسون، که مسئول حسابرسی بود، عدم شفافیت آشکار، کاستی های متعدد در حسابداری و مدیریت وجوه را فاش کرد.

مهمتر از همه، تحقیقات نشان داد که بین نتایج ارائه شده و گزارش‌های درخشانی که در رسانه‌های خاص درباره عملکرد وزارت بهداشت آن کشور منتشر می شد و واقعیت میدانی مشاهده شده در اتیوپی در طول بازدیدهای میدانی، اختلاف زیادی وجود دارد.

به عنوان مثال ۷۷ درصد از مراکز درمانی ساخته شده فاقد آب آشامیدنی و ۳۲ درصد فاقد سرویس بهداشتی بودنند. فقط ۱۴ درصد میکروسکوپ یا میز زایمان داشتند و فقط ۱۲ درصدآن‌ها دارای داروخانه بودند.

این گزارش باید به مجموعه ای از اقدامات برای تضمین شفافیت و کارایی بیشتر در مدیریت برنامه منجر می شد، اما در عوض بازرس کل و یافته های او کنار گذاشته شدند، تا معلوم شود که «تدروس» نظرکرده‌ی برخی محافل قدرتمند است و برای آینده او برنامه‌ها دارند. البته بدیهی است که روابط خوب با رهبران دولت های آفریقا، برای موسساتی چون بنیاد بیل و ملیندا گیتس، که به آفریقا و دیگر کشورهای مشابه دنیا همچون هند به چشم آزمایشگاه انسانی نگاه می کنند، اهمیت به مراتب بیشتری داشت.

سپس در سال ۲۰۱۲، در پایان دوره خود در وزارت بهداشت، تدروس گبریسوس به عنوان رئیس امور خارجه (از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶) منصوب شد، این گواه دیگری بر نقش کلیدی او در حزب و دولت خشن، سرکوب‌گر و تروریستی TPFL بود.

به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۳، زمانی که عربستان سعودی تصمیم به بازگرداندن مهاجران از کشورهای مختلف گرفت، تنها کشوری که هیچ اقدامی برای بازگرداندن اتباع خود انجام نداد، اتیوپی بود. این انفعال، که او مسئول آن بود، منجر به خشونت علیه اتیوپیایی ها توسط سعودی ها شد. [۱۵]

در سال ۲۰۱۴، تدروس، تروریست سابق TPLF، همچنین با همدستی دولت وقت یمن، ربودن، استرداد و محکومیت چندین رهبر مخالف و صدها پناهجو در یمن را سازماندهی کرد.

جالب این‌جاست که تدروس هنوز هم با جبهه دمکراتیک خلق تیگری، که در ماه می ۲۰۲۱ توسط دولت اتیوپی در شمار سازمان‌های تروریستی اعلام شده، [۱۶] ارتباط جدی دارد و برخی منابع او را علاوه بر ریاست سازمان بهداشت جهانی، یک دیپلمات تمام‌وقت برای آن گروه می دانند. [۱۷] از همین رو، دولت اتیوپی، در ۱۵ ژانویه امسال اعلام کرد که از انتصاب مجدد تدروس برای دبیرکلی سازمان بهداشت جهانی حمایت نخواهد کرد. [۱۸]

اتهام جدی دیگری که درباره تدروس و آزب مسفین، همسر نخست وزیر اسبق اتیوپی(ملس زناوی) مطرح است، این که این دو، بخش زیادی از کمک‌های بین‌المللی برای توسعه بهداشت و درمان اتیوپی را با خود به انگلستان برد و در بانک‌های این کشور سرمایه‌گذاری کرده و از این رو، دولت انگلیس تا همین امروز، از پشتیبانان اصلی تروریست سابق است.

در این که فردی با این سوابق، چگونه به دبیرکلی سازمان بهداشت جهانی رسید که بعد از غائله‌ی کووید ۱۹، چارچوب‌های قدرت آن بسیار فراتر از بخش بهداشت و درمان رفته و اکنون قصد دارند از نظر سیاسی این نهاد را به بالادست دولت‌های ملی به بهانه‌ی پاندمی تبدیل کنند. بدون شک کار آژانس روابط عمومی مرکیوری (متخصص در کمپین‌های سیاسی) را نباید نادیده گرفت. این آژانس معروف آمریکایی، در آماده سازی روند معرفی نامزدی وی، هم از نظر سرپوش گذاشتن بر سوابق تاریک و  وجهه نامحبوب  او و هم در تبلیغ وی به عنوان «صدای کشورهای در حال توسعه» مؤثر بود.

با این حال، برخی از نمایندگان کشورهای عضو WHO این تصاویر خوش آب رو رنگ از تدروس را نپذیرفتند. زمانی که نامزدها قبل از رای‌گیری برای کرسی دبیرکلی، توسط نمایندگان کشورهای عضو مصاحبه شدند، سفیر برزیل از تدروس پرسید که چگونه قصد دارد “صدای کشورهای در حال توسعه باشد، آن‌هم  با پیشنهاد برنامه‌ای که بسیار همسوتر با اولویت های کشورهای ثروتمند شمال است. “[۱۹] منظور نماینده برزیل، دو اولویت اصلی معرفی‌شده توسط تدروس یعنی سلامت از طریق امنیت (آمادگی برای بیماری همه گیر)، و  لزوم «برابری» از نظر «پوشش» (واکسن)، به جای توسعه سیستم های بهداشت جهانی (به عنوان مثال زیرساخت های پزشکی و آموزش یا دسترسی به آب بود.

او همچنین خاطرنشان کرد که تدروس در زمینه توسعه پایدار برای کشورهای آسیب‌پذیر هیچ چیز مشخصی پیشنهاد نکرده است. [۲۰]

در واقع، این «برنامه شمالی» بسیار با اولویت‌های دستور کار امنیت جهانی بهداشت، که توسط چهار سرمایه‌گذار و تأثیرگذار اصلی WHO ترویج می‌شود، همسو بود: بنیاد بیل و ملیندا گیتس (۱۴%)، ایالات متحده (۲۴%)، بریتانیا (۱۱٪) و GAVI، اتحاد جهانی برای واکسن و ایمن سازی که دوباره عمدتاً توسط گیتس (۱۷٪)، ایالات متحده (۱۱٪) و بریتانیا (۳۱٪) تامین می شد.

نیازی به گفتن نیست که تدروس با توجه به روابط قوی بیل گیتس در سیاست های صندوق جهانی و برنامه ریزی خانواده، نامزد مورد علاقه بیل گیتس بود. واضح است که رییس اصل سازمان جهانی بهداشت، بیل گیتس است، همو که نه تنها در انتخاب دبیرکل سازمان بهداشت جهانی حق وتوی نانوشته دارد، که مثلا دبیرکل کنونی ناتو هم شاگرد و دست‌پرورده‌ی اوست.

اما گیتس تنها پشتیبان قدرتمند تدروس نبود. انتخاب تدروس در سازمان جهانی بهداشت در ماه مه ۲۰۱۷، مورد حمایت چین نیز قرار گرفت. به عنوان بخشی از دولت اتیوپی، او قبلاً یک همکاری طولانی مدت با پکن را در سابقه داشت.

دولت جمهوری خلق چین سرمایه گذاری های عظیمی در اتیوپی انجام داده است. چینی‌ها نزدیک به ۷۰ درصد زیرساخت‌های اتیوپی را توسعه داده‌اند و هزینه ساخت مقر مرکز آینده آفریقا برای پیشگیری و کنترل بیماری‌ها را تامین می‌کنند. طبق برخی گزارش‌ها، تدروس در دوران وزارت خارجه خود، حدود ۱۳ میلیارد دلار از چین وام گرفت و این کشور را به یکی از وابسته‌ترین کشورهای آفریقایی به پکن تبدیل کرد. [۲۱]