حفاظت از محیط زیست از اولویت‌های دولت سیزدهم بوده است و رییس‌جمهوری صیانت از محیط زیست را از اولویت‌های کشور دانست. طی یک سال اخیر انجام اقداماتی در دســتور کار دولـت در حـوزه محیـط زیسـت قـرار گرفـته است. به عنوان نمونه در حـوزه داخلـی، عملیـات اجرایی مقابله با گرد و غبار در اسـتان‌های خوزسـتان و سیسـتان و بلوچستان و حفظ و نگهداری ایستگاه‌های گرد و غبار، مطالعات تکمیلی و شناسـایی ویژگی‌هـای فیزیکی و شـیمیایی و آلایندگـی ذرات گـرد و غبـار در اسـتان‌های خراسـان رضـوی، اصفهـان، قـم، تهـران، البـرز، سـمنان، یزد، مرکـزی، گلسـتان و قزویـن و انجام تعهدات آیین‌نامـه هماهنگـی پیشـگیری و مدیریـت پدیـده گرد و غبار جزو اقدامات مهم سـازمان حفاظت محیط زیسـت در یـک سـال گذشـته بـوده اسـت.
بـا توجـه بـه منابـع فرامـرزی گرد و غبـار، در حـوزه خارجـی هـم پـس از رایزنی‌هـا و سـفر رئیس سـازمان محیط زیسـت به برخی کشـورهای همسـایه در ۲۱ تیر ۱۴۰۱ ،مقامات عالی‌رتبه کشورهای همسایه در قالب «نشست منطقه‌ای وزیران محیط زیست» به ایران آمدند. این اجلاس با حضور وزرای محیط زیست ۱۱ کشور منطقه غرب آسیا ارمنستان، عراق، سوریه، عمان، قطر و امارات و معاون وزرای محیط زیست جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و هیات‌هایی از ترکیه و ازبکستان و نهادهـای بین‌المللـی شـاملFAO ،APDIM WMO ،UNESCO ،ESCAP ،UNEPT ،UNDP برگزار شد.
یافتن راهکاری مشترک برای حل معضلات زیست‌محیطی به‌ویژه مشکل ریزگردها و کاهش اثرات سـوء آن از جمله اهداف این نشست بین‌المللی بود. در این جهت پنج سـند تفاهم همکاری با کشـورهای امارات، عراق، سـوریه، ترکمنسـتان و ارمنسـتان به منظور اجرای عملیات میدانی مقابله با پدیده گردوغبار امضا شد علاوه بر آن ایران در تلاش برای شکل‌گیری یک سازمان برای همکاری زیست محیطی در منطقه غرب آسیا است.
علی سلاجقه – رییس سازمان حفاظت محیط زیست – در این نشست مساله گرد و غبار را یک مخاطره برای همه کشورهای منطقه دانست و تصریح کرد: ما می‌توانیم در قالب یک کنوانسیون منطقه‌ای، تصمیمات اتخاذ شده در نشست امروز را عملیاتی کنیم.
بیشتر بخوانید: ایجاد سازمان منطقه‌ای محیط زیست در دستورکار قرار دارد
تعیین بند اعتباری برای آلودگی هوا برای اولین بار
آلودگـی هـوا بـر اسـاس آخریـن تحقیقـات بین‌المللـی در سـال ٢٠١٩ موجـب مـرگ ۶۷.۶میلیـون نفـر از مـردم دنیـا شـده اسـت کـه ایـن رقـم در کشـور مـا حـدود ۴۱ هـزار نفـر اسـت. بـر ایـن اسـاس قوانینـی بـرای کاهـش آلودگی هـوا در دنیا از جملـه کشـور مـا تدویـن شـده است. در ایـران قانـون هـوای پـاک در سـال ۱۳۹۶ تصویـب و بـرای اجـرا بـه دسـتگاه‌های مرتبـط ابلاغ شـد. دولـت سـیزدهم در راسـتای قانون تلاش برای کاهش آلودگـی هـوا کرد.
یکـی از اقداماتی کـه در جهـت کاهـش آلودگـی هـوا انجـام شـد، تهیـه سـیاهه انتشـار آلودگـی کلانشهرهاسـت کـه در آن سـناریوهایی بـر اسـاس ارزیابـی فنـی، اقتصـادی و اثربخشـی تهیـه، بـه دولـت و مجلـس ارسـال شـد. بـر این اساس برای اولین بار در بودجه سال ۱۴۰۱ بندی بـرای طرح‌هـای کاهش آلودگی هوا تعیین شـد. در ایـن سـیاهه نـوع آلودگی و منبع انتشار آلودگی در کلانشهرها به تفکیـک مشـخص و راه حل‌هـا مشـخص شـده اسـت.
تعیین اعتبار بندهای اجرایی قانون هوای پاک در احکام ۶۲ گانه
یکـی از دغدغه‌هـا در اجـرای قانـون هـوای پاک، عدم تأمین منابع مالی برای اجرای بندهای این قانون اسـت. بر این اسـاس با همکاری وزارت کشـور ۶۲ حکم در زمینه قانون هوای پاک در دولت مطرح شد که ۲۸ حکم برای منابع متحرک، هشت مورد مربوط به منابع ساکن و ۲۶ حکم مربوط به برنامه‌های عمومی بود. در این راستا تقسیم کاری انجام شد و میزان اعتبـار ایـن حکم‌هـا و زمـان اجـرای آن‌هـا نیز مشـخص و تاکنون ۳۵ حکم نهایی شـده است. در نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، خارج کردن خودروها و موتورسیکلت‌های فرسـوده و ارتقـای سـوخت همـه نیازمنـد اعتبـار اسـت کـه در احکام ۶۲ گانـه به این بخش پرداخته شده است.
ممنوعیت تردد خودروها و موتورسیکلت‌های کاربراتوری از ابتدای سال ۱۴۰۱
موتورسـیکلت‌های کاربراتوری ۱۰ درصد از انتشـار ذرات معلق و آلودگـی هـوا در تهـران سـهم دارنـد، از طرفـی هـم نمی‌تواننـد معاینـه فنـی بگیرنـد چـون کاربراتـوری هسـتند بنابرایـن بـا توجـه بـه سـهم موتورسـیکلت‌های فرسـوده در آلودگـی هـوا در کلانشـهری ماننـد تهـران تـردد آن‌هـا از ابتـدای سـال ۱۴۰۱ ممنـوع شـد.
طبق ماده ۸ قانون هوای پاک مصوب هیات وزیران، از ابتدای سال ۱۴۰۱ تردد تاکسی و موتورسیکلت‌های کاربراتوری در کلانشهرهای تهران، کرج، شیراز، اصفهان، مشهد، اراک، تبریز و اهواز ممنوع است. براساس این مصوبه تردد کلیه وسایل نقلیه کاربراتوری در نواحی کم انتشار LEZ(طرح کاهش آلودگی هوا) در این کلانشهرها ممنوع اعلام شده است.
لغو اجرای طرح گردشگری آشوراده تا تصویب آیین‌نامه اجرایی کاهش مصرف پلاستیک
پرهیز از صید ترال، لغو اجرای طرح گردشگری در جزیره آشوراده، لایروبی خلیج گرگان، تصویب آیین‌نامه اجرایی کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیک در هیات دولت، تهیه و تدوین سه مورد ضوابط زیست محیطی فرمولاسیون و تولید شوینده‌های سازگار با محیط زیست، جرایم زیست محیطی تخلیه فاضلاب به محیط زیست، برن پیت‌های نفتی و چاه‌های اکتشاف نفت و گاز، تدوین و ابلاغ ضوابط ماده ۱۵ آ ئین‌نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها فهرست کالاهای تولید پسماند بیشتر و خطرناک و شیوه‌های مدیریت آن، تدوین و تصویب آئین‌نامه اجرایی واردات، صادرات و ترانزیت پسماندها بر اساس کنوانسیون بازل، بازدید و پایش سایت‌های دفن زباله و بررسی وضعیت پسماند استان‌های ساحلی شمال کشور، توسعه سامانه جامع واردات، صادرات و بانک اطلاعاتی مدیریت پسماندها و اجرای بخشنامه «شرایط احداث تصفیه خانه مرکزی فاضلاب شهرک‌ها و نواحی صنعتی» همه از دیگر اقدامات شاخص دولت سیزدهم هستند.
سازمان بنادر و دریانوردی مجری تخصصی عملیات لایروبی خلیج گرگان است. در این راستا مجتبی ذوالجودی – معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست – درباره چالش‌های خلیج گرگان و اهمیت و ارزش این اکوسیستم اظهار می‌کند: با توجه به نقش و جایگاه نظارتی و حاکمیتی سازمان حفاظت محیط‌زیست در حوزه تالاب‌ها و با توجه به چالش‌های عدیده خلیج گرگان و اهمیت و ارزش این اکوسیستم، از سه سال پیش برنامه و مطالعات جامعی با حضور همه دستگاه‌ها درباره این حوزه آبخیز آغاز و در نهایت برنامه جامع پنج‌ساله‌ای در این خصوص در تاریخ ۲۲ تیرماه ۱۳۹۹ و در سومین جلسه ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور به تصویب رسید و وظایف هر دستگاه نیز توسط معاون اول رئیس‌جمهوری وقت به آن‌ها ابلاغ شد که اگر این تکالیف اجرا بشود، این خلیج قابل احیا خواهد بود.
یکی دیگر از اقدامات انجام شده در حوزه محیط زیست جلوگیری از فعالیت پروژه‌های فاقد مجوز زیست‌محیطی است که مهمترین آن کارخانه پتروشیمی میانکاله بود. ۲۰ اسفندماه ۱۴۰۰ کلنگ این پروژه از سوی احمد وحیدی – وزیر کشور – به زمین زده شد ولی ۱۰ فروردین ۱۴۰۱ سلاجقه اعلام کرد که پتروشیمی میانکاله هنوز مجوزی از سازمان محیط زیست نگرفته است.
در شرایطی ساخت کارخانه پتروشیمی میانکاله آغاز شده بود که احداث آن، ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله را با خطر حذف از لیست ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره دنیا تهدید می‌کرد.
به گفته محمود یزدان دوست – مدیرکل دفتر ارزیابی زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست – ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله در سال ۱۳۵۵ به تایید یونسکو رسیده است. اگر صنعت پتروشیمی بخواهد در آنجا احداث شود، این ذخیره‌گاه از لیست ذخیره‌گاه‌های زیست کره دنیا حذف خواهد شد.
سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان اجرای این پروژه ۸۰ هزار میلیارد تومانی با حکم دادستان کل کشور۲۲ فروردین ماه متوقف شد.
تعیین شاخص‌های پایدار ملی برای محیط زیست
آمـوزش، بخـش مهـم و پایـه‌ای بـرای حفـظ محیـط زیسـت. در این جهت یکـی از برنامه‌هـای اصلـی در سـال جاری تهیـه شـاخص‌های پایـدار ملـی محیط زیسـت اسـت کـه تاکنون در کشـور وجـود نداشـته اسـت. بـر ایـن اسـاس تلاش شـده تا شـاخص‌های پایـداری بـه‌صورت بومـی، ملی و مطابـق بـا شـرایط جغرافیایـی و زیسـت محیطی کشـور تهیـه شود.
تجهیز محیط‌بانان به ۱۲۰۰ دستگاه موتورسیکلت
با توجه به اهمیت به‌روز بودن تجهیزات محیط بانان برای حفاظت از مناطق چهارگانه و برخورد با متخلفان سـازمان حفاظـت محیط زیسـت تقویـت بخـش موتـوری یـگان حفاظـت را در دسـتور کار خـود قـرار داده اسـت. در این جهت ۱۲۰۰ موتورسـیکلت خریـداری شد و در اختیـار محیطبانـان در سراسـر کشـور قـرار گرفـت و بـرای سـال آینـده پیش‌بینـی شـده در زمینـه خـودرو هـم تحـول ایجـاد شـود.
