۲۴ مرداد مصادف با اولین سالگرد خروج آمریکا از افغانستان است. با گذشت یک سال از خروج آمریکا از افغانستان متاسفانه هنوز آثار و تبعات سیاسی، امنیتی و اقتصادی این اشغال بیست‌ساله بر جامعه این کشور حاکم است.
پس از سقوط دولت غرب‌گرا در افغانستان و حاکمیت طالبان که با خروج نیروهای آمریکایی همراه بود، همچنان فقر، ناامنی، بحران‌های اجتماعی و قومی اصلی‌ترین مشکلات این کشور است. دولت آمریکا نیز که مسئول مستقیم شرایط موجود است به جای پذیرش مسئولیت خود با وضع تحریم‌های ظالمانه بحران را تشدید کرده است.
«بن والاس»، وزیر دفاع انگلیس در گفتگو با دیلی میل، بیست سال اشغال افغانستان را شکستی کامل دانسته و گفته؛ از این نگران است که خانواده نظامیان کشته‌شده در افغانستان تصور کنند فرزندانشان به خاطر «هیچ» در این کشور کشته شدند.
آتش‌افروزی آمریکایی‌ها در افغانستان هزینه‌های هنگفتی را در حوزه‌های مختلف بر این کشور تحمیل کرد.
موسسه امور عمومی و بین‌الملل واتسون در دانشگاه براون در گزارشی نوشت: هزینه جنگ افغانستان که از پاییز ۲۰۰۱ آغاز شد ۲.۲۶ تریلیون دلار بوده است. طی این ۲۰ سال در مجموع ۲ هزار و ۴۴۸ نظامی آمریکا و هزار و ۱۴۴ نفر از نیروهای ائتلاف ناتو در نبردهای مختلف جان خود را از دست داده‌اند. ۶۹ هزار افغانستانی نیز در این جنگ قربانی تجاوز آمریکا شدند.
در طول اشغال ۲۰ ساله افغانستان توسط آمریکا ۷۲ روزنامه‌نگار و ۴۴۴ نیروی فعال در ارسال کمک‌های بشردوستانه نیز از جمله افرادی بودند که کشته شدند.
آمریکا با شعار مبارزه با تروریسم به افغانستان حمله کرد اما حاصل آن کشته و مجروح شدن ده‌ها هزار غیرنظامی در این کشور بود.
رفتارهای نژادپرستانه و ضد انسانی غرب در افغانستان میلیون‌ها آواره نیز به همراه داشت. بیشترین تعداد آوارگان افغانستانی به ایران مهاجرت کردند در حالی که کشورهای هم‌پیمان آمریکا در منطقه و همچنین کشورهای اروپایی نه تنها هیچ‌گونه کمک و حمایتی از ایران در زمینه پذیرش پناه‌جویان افغانستانی نکردند بلکه به اشکال مختلف از ورود آنها به کشورهایشان سر باز زدند.
این رویه آمریکا و کشورهای غربی پس از پایان اشغال افغانستان نیز ادامه پیدا کرد و حتی آن دسته از افرادی که در زمان اشغال با آمریکا و ناتو همکاری می‌کردند نیز موفق به گرفتن پناهندگی از کشورهای غربی نشدند.
جالب توجه آنکه کشورهایی مانند انگلیس پس از فشارهای جهانی اقدام به پذیرش محدود پناه‌جویان افغانستانی کردند اما حاضر به نگهداری آنها نیز نشدند و طرح تبعید آنها به روآندای بحران‌زده را مطرح کردند.
غربی‌ها طی ۲۰ سال اشغال‌گری با بر هم زدن ساختارهای سنتی و وحدت‌گرایانه‌ای همچون «لویی جرگه» و تحمیل بروکراسی غربی به این کشور، زمینه‌ساز بروز تنش‌ها و نابسامانی‌های سیاسی گسترده در افغانستان شدند چنانچه در یک روز دو نفر در مقام رئیس جمهور مراسم تحلیف برگزار کردند.
در نهایت نیز غربی‌ها با دور زدن دولتی که با حمایت آنها بر سر کار آمده بود، به صورت یک‌جانبه در قطر، توافقنامه دوحه را با طالبان امضا کردند.
فرهنگ‌زدایی و تلاش برای گسترش باورهای غربی در افغانستان از جمله اقدامات دیگری بود که آمریکا در طول اشغال ۲۰ ساله افغانستان با ایجاد و پشتیبانی از هزاران سمن به آن مبادرت کرد.
ایجاد این نهادها هرگز کمکی به افزایش رشد اجتماعی بر اساس باورهای فرهنگی مردم افغانستان نکرد و تنها شکاف‌های جدیدی در ساختار اجتماعی این کشور به‌وجود آورد.
اگرچه رسانه‌های غربی تلاش می‌کنند با بزرگ‌نمایی حمایت از زنان افغانستانی خود را منجی این گروه در افغانستان نشان دهند اما آمارها نشان می‌دهد که طی بیست سال گذشته توسعه‌یافتگی در جامعه زنان افغانستان رشد معناداری نداشته است.
در حال حاضر نزدیک به ۲۵ میلیون نفر در افغانستان در فقر زند‌گی می‌کنند و ممکن است امسال ۹۰۰ هزار فرصت کاری دیگر در افغانستان از بین برود.
آژانس پناهندگان سازمان ملل در گزارش‌هایی که حکایت از نقش اشغالگران در بحران اقتصادی افغانستان دارد اعلام کرد؛ نزدیک به ۲۳ میلیون نفر یعنی ۵۵ درصد جمعیت افغانستان با گرسنگی شدید مواجه هستند و نزدیک به ۹ میلیون نفر آنها در معرض خطر قحطی قرار دارند.
شرایط امروز افغانستان از جنبه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بسیار نگران‌کننده است و چشم‌انداز پیشِ رو نیز امیدوارکننده نیست.
جمهوری اسلامی ایران و کشورهای همسایه افغانستان به همراه روسیه تاکنون اجلاسیه‌های متعددی را برای کمک به ایجاد صلح و ثبات و شکل‌گیری ساختار سیاسی فراگیر و مورد تایید همه گروه‌های قومی و مذهبی در این کشور برگزار کرده و همچنان در این مسیر گام بر می‌دارند.
با گذشت یک سال از پایان اشغال افغانستان نگرانی‌ها در خصوص افزایش ناامنی در این کشور و تسری آن به کشورهای همسایه در حال افزایش است.
ترمیم خسارت‌های سنگینی که اشغال بیست ساله افغانستان توسط آمریکا در ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به‌وجود آورده نیازمند همکاری بین‌المللی و ایفای نقش جدی از سوی همسایگان افغانستان است.
در این مسیر تمرکز بر کمک به ایجاد ساختار سیاسی فراگیر و امدادرسانی اضطراری در زمینه‌های غذایی و بهداشتی و جلوگیری از شکل‌گیری بحران انسانی و افزایش فشارهای معیشتی بر مردم مظلوم این کشور ضروری است.
