هر چند مذاکرات سیاسی و فنی ایران و 1+4 با همراهی آمریکا، از اواخر اسفند 1400 متوقف شده بود اما در این مدت رایزنی‌ها و تماس‌ها در سطوح مختلف معاونان، وزیران خارجه و نیز روسای دولت‌ها ادامه داشته است. با این حال بازگشت هیات‌های مذاکره کننده به وین و از سرگیری مذاکرات به طور مستقیم، بار دیگر این روزنه امید را ایجاد کرد تا شاید ایده‌ها و پیشنهادات طرف‌ها به ویژه ایران و امریکا به یکدیگر نزدیک و نزدیک‌تر شود.
حضور هیات‌ها در وین از آنجایی مورد اهمیت است که همه طرف‌ها در اسفندماه گذشته اعلام کردند دیگر مباحث کارشناسی و فنی تمام شده و صرفا چند موضوع میان ایران و آمریکا باقی است که باید این مسایل ابتدا بین این دو کشور حل و فصل شود و به وین باز نمی گردند، مگر این که توافق در دسترس باشد. از این رو باید دید ایران و آمریکا این بار می توانند به راه‌حلی مرضی الطرفین برای رفع اختلاف‌ها دست پیدا کنند یا خیر.
با وجود رد و بدل طرح‌ها و ایده‌های مختلف در این مدت، اخیرا جوزپ بورل رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده مذاکرات طرحی را به طرف ایرانی و آمریکایی ارایه کرده است که به نظر هر دو طرف تا حدی با آن موافق بوده اند.
بورل در این پیش نویس از طرف‌های شرکت کننده در مذاکرات خواسته است که این پیش‌نویس را قبول کنند تا مانع بروز «بحران خطرناک» شوند.
وی در مقاله‌ای که در فایننشال تایمز منتشر شد، نوشت که این پیش نویس «ایده آل نیست» اما این بهترین ایده و طرح ممکن است.
ایران به طور کلی مخالفت‌هایی با طرح مذکور اعلام کرده است، اما به طور رسمی تاکنون با آن مخالفت نکرده است و حتی مذاکرات در سطح معاونان وزیران خارجه را نیز پذیرفت. در عین حال گفته می شود طرح مذکور از نظر ایران در زمینه رفع تحریم ها، دادن ضمانت‌های کافی و همچنین اعلان آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر بستن پرونده تضمین های مربوط به اختلافات میان تهران و آژانس نقص‌هایی دارد.
ایران معتقد است در هر سه زمینه فوق باید اطمینان و تضمین لازم را کسب کند. همان طور که بر اساس برجام قبل از توافق و اجرای آن، نگرانی ها و دغدغه هایی وجود داشت و طرف های مقابل برای رفع نگرانی ایران اقدام کردند، در این مرحله هم باید قبل از هرگونه توافق موضوعات و ابهامات ایران رفع شود. به عبارتی تا درباره همه چیز توافق نشود درباره هیچ چیز توافق نشده است. از این رو ایران خواسته‌های فراتر از برجام ندارد و صرفا می خواهد بازگشت به توافق 2015 با اطمینان لازم و در نظر گرفتن همه ابعاد متوازن و متعادل باشد.
به گزارش ایسنا، مذاکرات میان ایران و 1+4 با حضور معاون هماهنگ کننده مذاکرات از روز پنجشنبه 13 مرداد با دیدار و ملاقات‌های دوجانبه میان هیات‌های ایران و روسیه و ایران و نماینده اتحادیه اروپا آغاز شد.
در روز جمعه اما مذاکرات کارشناسی در سطوح فنی ـ هسته ای برگزار شد و دیداری میان رییس هیات مذاکره کننده ایران و انریکه مورا معاون رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام نشد.
تا این مرحله از مذاکرات هم چنان گفت‌وگوها میان هیات مذاکره کننده ایران و آمریکا با هماهنگی و واسطه گری نماینده اتحادیه اروپا برگزار شده است. هنوز از حضور نمایندگان سه کشور اروپایی و چین در مذاکرات خبری منتشر نشده است و صرفا نماینده روسیه در آژانس بین المللی انرژی اتمی دیداری دو جانبه با انریکه مورا و علی باقری به طور جداگانه داشته است.
نکته حایز اهمیت در روز دوم مذاکرات در وین حضور کارشناسان هسته ای و فنی ایران و اتحادیه اروپا در هتل کوبورگ بوده است. ایران تاکید دارد همان طور که در توافق 2015 اتفاق افتاد باید همزمان پرونده موضوعات باقی مانده پادمانی میان ایران و آژانس بسته شود.
محمد اسلامی رییس سازمان انرژی اتمی در آخرین اظهاراتش درباره موضوعات پادمانی و فنی باقی مانده میان ایران و آژانس اعلام کرد: در مباحث فنی گفت‌وگو صورت گرفته است و یک سری مباحث تکمیلی وجود دارد که مهمترین آن همین بحث اسناد و مکان های ادعایی است که مجددا مانند دوره قبل که بسته شده بود باید با همان ترکیب و با همان شرایط بسته شود. باز ماندن این موارد به معنای تکرار حرکت مخرب آن‌ها (غرب) است.
وی گفت: پایان دادن به این ادعاها به معنای داشتن یک اراده مثبت است، پس باید بهانه‌های واهی را کنار بگذارند و بیش از این به حقوق حقه مردم ایران لطمه نزنند.
دولت آمریکا به عنوان بانی وضع موجود در برجام، نسبت به بازگشت به توافق و اجرای تعهداتش سرباز زد و متاسفانه در یک سال و نیم اخیر هم برای اینکه نشان دهد نمی‌خواهد رویکرد رییس جمهور قبلی این کشور را که شدیدا منتقد آن بود، ادامه دهد، تلاش قابل قبولی نداشته است بالعکس بر ادامه روند قبلی و تمدید فشار و تهدید اصرار داشته است و سعی دارد ایران را مقصر شرایط فعلی و عدم توافق برای بازگشت به برجام معرفی کند. این در حالی که افکار عمومی و کارشناسان بی طرف به خوبی می دانند مقصر شرایط فعلی کیست.
ایران بارها بر این موضوع خود پافشاری کرده است که با توجه به تجربه مخرب و یک طرفه خروج آمریکا از برجام، برای بازگشت به توافق باید اطمینان و تضمین کافی را از طرف آمریکایی به لحاظ حقوقی و سیاسی دریافت کند در غیر این صورت بازگشت به برجام توجیه سیاسی و اقتصادی برای ایران ندارد.
سال‌هاست که دیگر تحریم‌ها به عنوان “شمشیر داموکلس” بر سر ایران قرار ندارد و به ابزاری علیه خود تبدیل شده است. از این رو آمریکا و سه کشور اروپایی به چیزی فراتر از تعیین ضرب الاجل برای به توافق رسیدن یا تهدید به تحریم نیاز دارند و از آنجایی که این ابزارها دیگر علیه ایران پاسخگو نیستند، بهتر است به جای ایجاد ترس و تهدید، مسولانه تر و فعال تر در مذاکرات شرکت کند و به خواسته‌های به حق و در چارچوب برجام ایران پاسخ مثبت دهد.
