«هفت روز سیما» عنوان بسته خبری-تحلیلی ویژه‌ای است که در پایان هر هفته به بازخوانی اهم تحولات خبری مرتبط با متن و حاشیه تولیدات صداوسیما و اتفاقات پیرامونی آن در طول هفته می‌پردازد.
در این بسته خبری هفتگی تلاش کردیم در کنار خبرهای رسمی فعالیت برنامه‌سازان و مدیران سیما، نیم‌نگاهی به حواشی رسانه‌ای و حتی شایعاتی که به‌رغم غیررسمی بودن می‌توانستند در اخبار مرتبط با سیما تأثیرگذار باشند هم داشته باشیم.
امروز پنجشنبه ۱۳ مرداد ماه می‌توانید با شماره ۱۲۰ بسته خبری «هفت روز سیما» در مرور متن و حاشیه اتفاقات تلویزیون و خارج از تلویزیون در هفته‌ای که گذشت، با ما همراه شوید.
چهره هفته؛ سلیم غفوری
«قائم مقام معاون سیما و رئیس کارگروه طراحی و اجرای کنداکتور جامع سیما»؛ اینها عناوینی بود که روز گذشته در قالب یک حکم به سلیم غفوری مدیر شبکه افق ابلاغ و او برای مأموریت‌های جدیدی در سیما در نظر گرفته شد. مأموریتی که عنوان تازه متولد شده‌ای در معاونت سیما را هم به دنبال دارد و سمتی چالش برانگیز هم برای غفوری خواهد بود.
سلیم غفوری تقریباً همزمان با جوان گرایی و منع به کار گیری بازنشسته‌ها در صداوسیما در زمان ریاست عبدالعلی علی عسکری روی کار آمد و مدیریت شبکه مستند را به عهده گرفت. در مدت مدیریت چند ساله‌اش بر این شبکه توفیقاتی هم داشت و توانست مجموعه مستندهای مختلفی در فضای انقلابی به خروجی آنتن برساند. او پس از یک دوره چند ساله به شبکه افق رفت و مدیریت این شبکه را در زمان مرتضی میرباقری معاون سیمای وقت در دست گرفت.
او در زمانی سکان شبکه افق را در دست گرفت که این شبکه با نوعی افول نسبت به شروع پرقدرت اولیه اش ظاهر شده بود و انتقادات مختلفی نسبت به برنامه‌هایش مطرح می‌شد. انتقاد در نبود برنامه‌های تأثیرگذار یا جریان ساز و یا حتی سرگرم کننده مختص این شبکه که البته بخشی از این انتقادات در دوره سلیم غفوری همچنان ادامه پیدا کرد.
حالا غفوری در دوره تحولی سیما و با حکم محسن برمهانی رئیس کارگروه طراحی و اجرای کنداکتور جامع سیما شده است. کارگروهی که پیش از این نامی از آن مطرح نبود و منصب جدیدی در سازمان محسوب می‌شود. کنداکتور تلویزیون این روزها سخت نیازمند بازنگری و واکاوی است تا بتواند مخاطب از دست رفته خود را بازیابد. مخاطبی که هر سال بخشی از آن ریزش می‌کند و حتی در نظرسنجی‌های خود تلویزیون و مرکز تحقیقات صداوسیما هم نشان دهنده تفاوتی مشهور در اقبال به آنتن است.
اتفاقی که به تأیید رئیس صداوسیما هم رسیده است و حالا باید دید تدابیر جدید چقدر می‌تواند برای چالش‌های پیش روی رسانه ملی پیش برنده باشد و اخبار و جزئیات این کارگروه تازه چه زمانی اطلاع رسانی خواهد شد.
حاشیه هفته؛ بازپخش «مختارنامه» باید متوقف شود؟
یک دهه است که هر سال محرم سریال «مختارنامه» اثر ماندگار داوود میرباقری روی آنتن می‌رود. بازپخش این مجموعه در سال‌های اخیر منتقدان زیادی هم داشته است. این نقدها البته گاه به فضای طنز و مطایبه هم کشیده شده و دستمایه دوبله، کلیپ و عکس نوشته‌هایی در فضای مجازی اینستاگرام و توئیتر شده است. اما شاید دانستنش جالب باشد که بدانید بازپخش مختار به همین اندازه طرفدار و خواهان هم دارد. این خبر را امسال دبیر شورای معارف سیما طی یک نشست خبری داد و در جواب به پخش‌های مکرر این سریال بیان کرد که «خود مخاطبان بازپخش این سریال را مطالبه می‌کنند.»
شاید در وهله اول این خبر عجیب باشد اما مگر کم هستند سریال‌هایی که بارها بازپخش شده‌اند و هنوز هم شما دوست دارید صحنه‌ها یا سکانس‌هایی از آن سریال‌ها را ببینید. به ویژه در فضای مناسبتی این ایام که شاید در همه این چند دهه تنها دو سریال توانست بیش از همه آثار بر دل مردم بنشیند «مختارنامه» و «شب دهم» که گویی هیچیک تاریخ انقضا ندارند و هر بار دیدن صحنه‌هایی از این آثار خالی از لطف نیست.
نکته‌ای که حائز اهمیت است اما خالی شدن تلویزیون از آثار مناسبتی است و توقف بر همین سریال‌هایی است که حالا قرار است همه بار آثار نمایشی سیما را یک تنه به دوش بکشند و مخاطب انتخاب دیگری جز آنها نداشته باشد.
محرم امسال دست تلویزیون از هر نوع سریال محرمی خالی بود؛ رویه‌ای که چند سالی است که تکرار می‌شود و اگرچه گاهی در برخی مینی سریال‌ها تلاش شده است مؤلفه‌های محرمی هم گنجانده شود اما شاید هیچیک در یاد و خاطر مخاطب هم نمانده باشد.
از آخرین سریال‌هایی که می‌توان در این فضاسازی محرمی از آن یاد کرد «مرضیه» آخرین یادگار زوج فلورا سام و زنده یاد مجید اوجی است که سال ۹۸ ساخته و پخش شد و «نجلا» به کارگردانی خیرالله تقیانی پور است و عجیب است که تلویزیون سریال جدیدی در این فضا به تولید نرسانده است.
حالا در خلأ آثار غنی نمایشی و سریال‌های دراماتیک و پرکشش در این فضا، سریال‌هایی چون «مختارنامه» تنها راه است که هنوز می‌توان با شنیدن یکی از دیالوگ‌ها یا دیدن یکی از سکانس‌هایش فضای مورد نظر را تداعی کرد.
اتفاق ویژه؛ استعدادیابی از نوع مداحی
همانقدر که برنامه‌های استعدادیابی موسیقی و بازیگری و مهارت‌های مختلف در جهان طرفدار دارند این سال‌ها برنامه‌های استعدادیابی مداحی هم در کشورهای جهان اسلام مخاطبان بیشماری پیدا کرده است و شرکت کننده‌هایی حرفه‌ای هم در این برنامه‌ها با یکدیگر رقابت می‌کنند.
از جمله این برنامه‌ها «وجیها بالحسین» است که از کربلای معلی پخش می‌شود و داوران عراقی به استعدادیابی نوجوانان و جوانان می‌پردازند و اخیراً از ایران و سایر کشورهای اسلامی هم در آن شرکت کرده‌اند.
این فضا پیش از این هم البته در تلویزیون و در شبکه قرآن تجربه شده بود اما این تجربه توفیق چندانی در جذب مخاطب و دیده شدن به دست نیاورد. «حسینیه معلی» اما برنامه‌ای است که این مدل از استعدادیابی را با حذف فضای رقابتی آن به شکل جدی تر دنبال کرده است. این جدیت و اهتمام در بهره گرفتن از استودیوی بزرگ، ویدئو والی که در پس زمینه استودیو است، داوران مداح مشهور و همه مولفه‌هایی که به ترکیبی برای حرفه‌ای بودن تلاش دارد، نمایان شده است و البته ساختار آن بی شباهت با «وجیها بالحسین» نیست.
ترکیبی که شاید حتی برای برخی که کمتر مخاطب چنین برنامه‌هایی هم باشند یادآور استعدادیابی از نوع «عصر جدید» هم باشد و البته از حیث مخاطب هم شاید دست کمی از آن نداشته باشد.
تاکنون پنج قسمت از این برنامه از ابتدای محرم تا الان از شبکه سه به پخش رسیده است و در همین مدت کوتاه تعداد بازدیدهای این برنامه در تلوبیون از ۹۰۰ هزار فراتر رفته است و می‌تواند برای خود نوعی رکورد محسوب شود.
در این رکورد حتماً ترکیب داوران بی تأثیر نبوده است؛ سعید حدادیان مداح باسابقه و پیشکسوت، سیدمجید بنی فاطمه از مداحان مشهور، محمد صمیمی مداح ورزشکار و مهدی رسولی دیگر مداح برنامه هر یک مخاطبانی دارند. به ویژه که در چنین برنامه‌ای حتی شاید کنش و واکنش مداحان برای مخاطبان جالب‌تر هم باشد. مداحانی که یک باره ممکن است از فضای رسمی و تخصصی خود فاصله بگیرند و با شرکت کننده‌ای که به مداحی و ذکر مصیبت و روضه خوانی می‌پردازد، اشک بریزد، پاسخ بدهد، شور بگیرد و میزانسن اش را تغییر دهد.
در این مدت گاه برخی از حواشی برنامه هم مورد توجه فضای مجازی قرار گرفت مثل یاداوری سعید حدادیان نسبت به حامد سلطانی مجری برنامه که خودش منجر به روضه دیگری در برنامه شد و اشک‌های بی وقفه این مجری را به خاطر داغ از دست دادن همسر و فرزندش در پی داشت.
حامد سلطانی مجری جوانی است که در شبکه سه در برنامه‌های مختلفی از جمله «میدون»، «اعجوبه ها» و برنامه صبحگاهی شبکه سه سیما را بر عهده داشت. او البته پس از حادثه‌ای که برایش پیش آمد جز یک اجرای مناسبتی در ایام عید قربان و غدیر دیگر در برنامه‌ای ظاهر شد تا اینکه دوباره در این برنامه اجرا را بر عهده گرفته است.
باید دید اجرای سلطانی و اصلاً ساخت این برنامه قرار است ادامه دار باشد یا فقط در مناسبت‌ها به تولید می‌رسد. در صورت ادامه احتمالاً سرنوشت شرکت کنندگان و اینکه این استعدادها چه موقعیتی پیدا می‌کنند نیز همچون «عصر جدید» برای مخاطب جذاب و مهم خواهد شد.
نکته هفته؛ غبارزدایی از شرایط فعلی ساترا
جایگاه قانونی ساترا همچنان جدی ترین چالش برای این نهاد است و لازم است در یک حرکت مستمر خود را به تثبیت و موقعیتی قانع کننده برای پلتفرم‌ها و حتی نهادهای موازی برساند.
ساترا در یکی دو ماه اخیر با چالش‌های تازه ای مواجه شده است و حتی دعواهای کهنه و قدیمی بار دیگر سر باز کرد و این بار ساترا کمتر توانسته بود در رفع و رجوع آنها سهم داشته باشد. از جمله اینها سریال «جیران» است که اگرچه یک بار با میانجی گری ساترا توانسته بود به پخش برسد اما حالا مدتی است با شکایت یک کارگردان پخش آن از یکی از پلتفرم‌ها متوقف شده است.
از طرف دیگر در چند وقت اخیر مواضعی رسمی بین ساترا و وزارت ارشاد مطرح می‌شد که باب رویه‌های جدیدی در شبکه خانگی را باز می‌کرد و گویی هنوز شبکه خانگی در کشاکش بین این دو نهاد برای یافتن متولی و سرپرستی است.
دعواهای درگرفته بین دو پلتفرم هم که حالا به مصاحبه‌های رسمی و رسانه‌ای رسیده بود به جنجالی بدل شد که بیشتر به این مواضع دامن زد و اختلاف را نمایان‌تر کرد که البته در فاصله‌ای اندک از طرف معاونان رئیس جمهور و سطوحی بالاتر از وزارت ارشاد به یک وحدت رویه برای واگذاری شبکه خانگی به همان ساترا رسید.
این میدان جدید بازی مدیران صداوسیما و ساترا را به کنش و واکنش‌های جدی تری هم واداشته است. اخیراً پیمان جبلی رئیس صداوسیما در یک گام عملی دیداری با کمیسیون فرهنگی مجلس داشت و ضمن تاکید دوباره برای نظارت بر پلتفرم‌ها گفته بود: «سازمان صداوسیما خود را پشتیبان و حامی پلتفرم‌ها و البته ناظر بر تولید و پخش محتوای صورت و تصویر فراگیر در فضای مجازی می داند» این مذاکرات جبلی با مجلس می‌تواند قدم‌های محکم‌تری برای اصلاح پشتوانه قانونی برای فعالیت ساترا باشد.
از طرفی سعید مقیسه رئیس ساترا هم به تازگی دیداری با مدیران رسانه‌های صوت و تصویر و پلتفرم‌ها داشته است که از بسته‌های حمایتی ویژه برای آنها اطلاع رسانی کرده است.
او در این رویداد از یک امکان ویژه هم خبر داده و گفته است: «تلاش می‌کنیم با ارائه فرصت‌هایی مانند پخش آثار در آنتن رسانه ملی بعد از پخش در شبکه نمایش خانگی و… این زنجیره ارزش را گسترده‌تر کنیم» امکانی که می‌تواند باب تازه ای برای تولیدات محصولات خانگی باشد و البته باید دید تا چه حد می‌تواند برای همه محصولات عملی شود.
پیشنهاد هفته؛ «عقیق» بامدادی
هرچقدر از دست خالی «تلویزیون» در تولید سریال و آثار نمایشی در محرم ۱۴۰۱ گفتیم اما برنامه‌های ترکیبی و گفتگومحور تلویزیون در این ایام بیشتر جلوه گر شده‌اند. برنامه «حسینیه معلی» در شبکه سه، «سوره» در شبکه چهار، برنامه‌های نمایشی و سینمایی در شبکه نسیم که به فیلم و سریال‌های این ایام می‌پردازند مثل «هفت آوا» و «قاب عاشقی» از این نمونه اند.
در شبکه پنج سیما هم از شب اول محرم برنامه «عقیق» با اجرای مصطفی امامی روی آنتن رفته است؛ برنامه ساعت یک بامداد پخش می‌شود و شاید با یکی دو ساعت پخش زودتر می‌توانست مخاطب بیشتری را هم با خود همراه کند. هرچند با همین ساعت پخش باز هم توانسته است اقبال مخاطبان را به دست آورد.
این برنامه هم تلاش کرده است ترکیبی از گفتگوهای کارشناسی و حتی اجتماعی و سرگرم کننده را برای مخاطب رقم بزند. از گفتگوهای تخصصی با کارشناس برنامه تا گپ‌هایی که با تازه مسلمان شده‌ها شکل می‌گیرد. گفتگوهایی که قرار نیست سخت و پیچیده باشد و گاه می‌تواند همان سوال ذهنی مخاطب از این تازه مسلمان‌ها باشد که گاهی حال و هوای شأن هم روی آنتن حال و هوایی حسی رقم می‌زند مثل شب گذشته که یک بانوی مکزیکی که به اسلام مشرف شده بود قرار بود بعد از ۱۸ سال زندگی در ایران به کربلا برود و روی آنتن تلویزیون تدارک این سفر کربلا به عنوان هدیه‌ای برای او در نظر گرفته شد.
بخش‌های کارشناسی برنامه نیز با سیدمحمدمهدی کشفیان است که از پژوهشگرانی است که کمتر در شبکه‌های تلویزیونی دیده شده و برای مخاطب تازگی دارد و در گفتگو با مجری برنامه به روایت‌هایی از صحابه و موضوعات متناسب با ایام محرم می‌پردازد.
برای مخاطبی هم که دوست دارد از خانه سری به هیأت‌ها و حسینیه‌ها و روضه‌ها بزند و با آنها آشنا شود هر قسمت سراغ یکی از این هیأت می‌رود. همچنین تصاویری به صورت زنده از کربلا پخش می‌شود و مداحی چهره‌هایی چون پویانفر و… در بخش‌های مختلف روی آنتن می‌رود.
