این هیات تاکید کرده صحت برگزاری این آزمون در بخش‌های مختلف، هیچ گونه شائبه و کمبودی نداشته است. اما وسعت شایعات درباره تقلب در کنکور امسال، بررسی شایعات و راستی‌آزمایی آنها را ضروری می‌نماید.
ادعاهایی که در این مدت مطرح شد، از این قرار بود:
۱- لو رفتن سوالات کنکور قبل از برگزاری آزمون
۲- انتشار سوالات کنکور تجربی، همزمان با آزمون
۳- تغییر رشته کنکور افراد
۴- متناسب نبودن هیات بررسی سلامت کنکور
در نهایت لازم است به پاسخ این سوال‌ها برسیم:
۱- در اساس تقلب موثر(منجر به تضییع حق از داوطلبان و تغییر ناروای پذیرفته شدگان) انجام شده است؟
۲- آیا تقلب در سطح گسترده انجام شده و به تضییع حق داوطلبان زیادی انجامیده است؟
۳- تقلب از چه روش یا روش‌هایی انجام شده است؟
به صورت جزئی‌تر باید دید آیا سوالات واقعی لو رفته بود یا تنها سودجویان سوالات جعلی را به برخی فروخته بودند؟ دیگر اینکه آیا سوالات قبل از آغاز آزمون لو رفته یا آن که بعد از آغاز درز کرده و تلاش شده پاسخ‌ها با لوازم ریز به افرادی ارسال شود؟
ابتدا به ادعاها می‌پردازیم. باید گفت ادعاهای جدی درباره بروز تخلف در کنکور ۱۴۰۱، بیش از آن که در شبکه‌های اجتماعی نظیر توئیتر مطرح شود، در رسانه‌های شناسنامه‌دار مطرح شد. همچنین در مدت کمتر از یک هفته پس از کنکور، مسئولان سازمان سنجش در مصاحبه‌های خود تلاش کردند به ابهامات پاسخ دهند و در نهایت رئیس جمهوری با توجه به نگرانی رخ داده هیاتی را به ریاست معاون اول خود، مامور بررسی کرد که این هیات بروز هر گونه تقلب را رد کرد.
مجموعه بررسی‌ها نشان می‌دهد درز سوالات در کنکور تجربی که روز جمعه ۱۰ تیر برگزار شده، رخ داده است. با وجود برخی ادعاها درباره انتشار سوالات این کنکور قبل از آزمون، این موضوع ادله کافی برای اثبات ندارد؛ هرچند اماراتی بر آن وجود دارد که نیازمند بررسی دقیقتر دستگاه‌های مسئول است.
تنها استفاده موفق از ابزارهای ریز الکترونیک یا بی توجهی به استفاده از تلفن همراه و.. امکان چنین تقلبی را میسر می‌کند. به گفته رئیس سازمان سنجش، متقلبین ساعت ۹:۴۵ دقیقه می‌خواستند سیگنال پاسخ را به داوطلبان ارسال کنند، ولی از آن زمان هر تلاشی کردند، سیگنال یاب توانست آنها را پیدا کند
در عین حال روشن است انتشار سوالات کنکور و پاسخ‌های آن همزمان با برگزاری کنکور در برخی کانالهای تلگرامی، رخ داده است؛ این امر با بررسی تطبیقی سوالات منتشره در کانال‌ها و دفترچه و کلید سازمان سنجش تایید می‌شود. با تایید بروز این مشکل و با این فرض که سوالات بعد از آغاز آزمون درز کرده و شبکه‌ای پاسخ‌ها را تهیه و به داخل جلسه منتقل کرده، تنها استفاده موفق از ابزارهای ریز الکترونیک یا بی توجهی مراقبان به استفاده از تلفن همراه و.. امکان چنین تقلبی را میسر می‌کند.
به گفته رئیس سازمان سنجش و سخنگوی قوه قضائیه، با استفاده از دستگاه آشکارساز، ۴۵۰ نفر از داوطلبان که چنین ابزارهایی همراه داشته‌اند، پیش از ورود شناسایی و از ورودشان به جلسه آزمون جلوگیری شده است. رئیس سازمان سنجش با پذیرش ارسال سوالات از جلسه کنکور به بیرون، اظهار کرده «متقلبین ساعت ۹:۴۵ دقیقه می‌خواستند سیگنال پاسخ را به داوطلبان ارسال کنند، ولی از آن زمان هر تلاشی کردند، سیگنال‌یابی که ما استفاده کردیم توانست آنها را پیدا کند.»
با این حال پرسش اینجاست که آیا دستگاه آشکارساز و سیگنال یاب در تمام حوزه‌ها بوده و از فقدان دستگاه‌های الکترونیک در اختیار داوطلبان در تمام مراکز برگزاری آزمون می‌توان اطمینان حاصل کرد؟ به راحتی نمی‌توان به این پرسش پاسخ مثبت داد، اما با کنترل‌های انجام‌شده، دست کم می‌توان گسترده نبودن تقلب را پذیرفت.
در ادامه ادعاهای مطرح شده درباره تقلب در کنکور امسال، یک به یک مطرح و بررسی می‌شود.
۱- لو رفتن سوالات کنکور قبل از برگزاری آزمون
«علی امرایی» عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت (نزدیک به اصولگرایان) در گفت‌وگو با خبرآنلاین گفته است: امسال بسیاری مدعی شدند سوالات گروه تجربی در ساعات چهار الی پنج صبح لو رفته است، حتی معلمی ادعا کرد صبح آزمون دانش‌آموزان از او خواسته‌اند سوالات را حل کند، این معلم در فضای مجازی مدعی شد که به هیچ کدام از سوال‌ها پاسخ نداده و بعد از اینکه سوالات در کانالهای مختلف منتشر شد، متوجه می‌شود همان سوال‌هایی است که صبح به او داده بودند. این معلم این مواجهه با سوالات کنکور را در استوری اینستاگرام خود منتشر کرده بود. وی خواسته بود اگر این اطلاعات و ادعاها درباره لو رفتن سوالات صحیح است، حتما با عوامل تقلب برخورد شود و اگر فقط در حد ادعا بوده با مدعی برخورد شود.
khabaronline.ir/news/۱۶۴۷۹۷۳
روزنامه فرهیختگان (متعلق به دانشگاه آزاد و در طیف اصولگرا) نیز به نقل از یک منبع مطلع که نامش را نیاورده، نوشته: «با بررسی فایل منتشرشده و ساعت ساخت آن فایل متوجه شدیم سوالات روز قبل دراختیار عده‌ای قرار داشته و آنها تا می‌توانسته‌اند بهره‌برداری کردند و مبالغ هنگفت ۵۰۰ میلیون تا یک‌میلیارد تومانی را به جیب زدند و برای حفظ و جذب مشتری در سال‌های آینده، حین برگزاری آزمون هم آن را در شبکه‌های مجازی منتشر کردند تا قدرت نفوذ و دسترسی خودشان را به رخ مشتریان بکشند. سوالات هم در گروه‌های محدود ۱۵-۱۰نفره و بین معتمدان و مشتریان توزیع می‌شده است.»
farhikhtegandaily.com/news/۷۲۶۹۴
فیلمی هم از فردی پخش شده که مدعی است سوالات کنکور امسال، به قیمت ۵۰۰ میلیون تومان قبل از آزمون به تعداد کمی فروخته شده است.
* توضیح سازمان سنجش
رئیس سازمان سنجش در این زمینه می‌گوید: تقلب در هر آزمونی ممکن است رخ دهد، اما تقلب به معنای افشای سؤالات یعنی اینکه داوطلبان قبل از آزمون به سؤالات دسترسی داشته باشند، در کشور امکان ندارد. تا اینجا می‌توان قسم خورد که تا حالا اتفاق نیفتاده است و تا جلسه آزمون هیچ کس سؤالات را ندیده است. در سال‌های اخیر روند تقلب، بعد از رسیدن سؤالات به داوطلب رخ داده است.
https://www.isna.ir/news/۱۴۰۱۰۴۱۲۰۷۷۵۲
► راستی‌آزمایی
برای تایید این ادعا، شواهد کافی در اختیار ما نیست. از این رو، ادعای لو رفتن سوالات قبل از آزمون یا ادعای فروش آن به قیمت ۵۰۰ میلیون تومان، برای ما قابل اثبات نیست.
البته از آنجا که در زمان آزمون، پرسش‌ها به همراه کلید صحیح در کانالهای تلگرامی منتشر شده، احتمال این موضوع مطرح است؛ اما ادله کافی برای اثبات این موضوع در اختیار نیست و البته نیازمند پیگیری مسئولان است.
۲- انتشار سوالات کنکور تجربی، همزمان با آزمون
به گفته امرایی، عضو دیده‌بان شفافیت و عدالت، «راس ساعت ۹ و ۴۹ دقیقه صبح روز آزمون، دفترچه‌های شماره یک، دو و سه با کیفیت بالا در فضای مجازی منتشر شد و دفترچه‌ای که تا حدود ساعت ۱۱ اصلا به داوطلب داده نمی‌شود یک ساعت قبل از آن در کانالهای تلگرامی منتشر شده است.. سال‌های قبل داوطلب با گوشی از سوالات عکس می‌گرفت که خیلی مواقع کیفیت نداشت، اما امسال تصویر دفترچه آزمون را با برنامه‌های مختلف اسکن کردند، به‌طوری‌که واو به واو سوالات معلوم است، و این نشان می‌دهد با خیال راحت یک فایل از سوالات را تصویربرداری کرده‌اند و به بیرون از محل آزمون هم ارسال شده است.»
«محمد جرجندی» مدیر سایت وب آموز هم دراین زمینه در صفحه شخصی توئیترش نوشته است: «سوالات عمومی ساعت ۸:۳۰ باز شده و می‌بنید که ۹:۳۳ کف کانال عمومی بوده! سوالات تخصصی ساعت ۹:۴۵ باز شده، ساعت ۱۰:۰۳ کف کانال رصد شده توسط ما بود!» تصویر شماره ۲، کانالی را نشان می‌دهد که ساعت ۸:۴۵ سوالات را منتشر کرده و تصویر این کانال، ساعت ۱۰ صبح همان روز (جمعه ۱۰ تیر) در کانال وب آموز بازنشر شده است.
* توضیح سازمان سنجش
رییس سازمان سنجش آموزش کشور اصل خارج شدن تصویر سوالات از جلسه را پذیرفته و می‌گوید همه انتظار این را داشته‌اند، اما تاکید می‌کند که جلوی برگشت پاسخ سوالات به جلسه آزمون گرفته شده است.
«عبدالرسول پورعباس» در برنامه صف اول تلویزیون(۱۱تیر) می‌گوید: در حال حاضر تقلب این است که داوطلب عکس سؤالات را بیرون می‌فرستد و تقلب آنجا اتفاق می‌افتد که سؤالات حل شوند و به وسیله کیت‌های الکترونیک پاسخ‌ها به داوطلب برسند که البته در آزمون‌های چهارشنبه و پنجشنبه اتفاق چندانی رخ نداد و فقط یک عکس مخابره شد.
بررسی نشان می‌دهد پاسخ‌های کانال تلگرامی که کلید کنکور در آن منتشر شده، با سوالات و کلید منتشره سازمان سنجش تطابق دارد. برای نمونه، پاسخ سوال ۱۸۲ فیزیک گروه تجربی، «درون سو» نوشته شده. با مراجعه به دفترچه، سوال ۱۸۲ دارای چهار جواب بالا، راست، درون سو و برون سو است و پاسخ کلید سازمان سنجش نیز همان گزینه ۳ (درون سو) است
او گفته: آزمون جمعه حساسیت ویژه‌ای داشت و انتظار داشتیم که عکس از جلسه آزمون بیرون بیاید ابزار عکس گرفتن و ارسال آن خیلی پیچیده است و هنوز ابزاری نداریم که بتوانیم آن را کشف کنیم. ۱۲ شبکه بزرگ تحلف کنکور را شناسایی کردیم و تیم‌های حفاظت و امنیت توانستند آنها را بگیرند. یک مورد از این شبکه‌ها توانست بعد از آزمون عکس را بفرستد بیرون و سؤالات را پخش کرد البته ما انتظار داشتیم و تدبیری اندیشیدیم که پاسخنامه در زمان کمتری در دست داوطلب باشد که این شبکه‌ها نتوانند پاسخ‌ها را ارسال کنند و پاسخ‌ها زمانی رسید که پاسخنامه‌ها جمع شده بود. این ابزارهای تقلب الکترونیکی گاه به اندازه یک نخود و یا اندازه پاک‌کن است. در این راستا از ساعت ۱۰ تا ۱۲ تمام عوامل با سیگنال یاب در تمام حوزه‌ها درگیر بودند و تمام مشتریان متقلبان که می‌خواستند پاسخ را بگیرند را شناسایی کردیم و در این زمینه تاکنون بیش از ۴۸۰ نفر را دستگیر کرده‌ایم.
وی با بیان اینکه اولین عکس از کنکور تجربی بعد از ساعت ۹:۳۰ روز آزمون بیرون آمد، می‌افزاید: عوامل بیرونی این متقلبین ساعت ۹:۴۵ دقیقه می‌خواستند سیگنال پاسخ را به داوطلبان ارسال کنند، ولی از آن زمان هر تلاشی کردند تا پاسخ‌ها را ارسال کنند سیگنال‌یابی که ما استفاده کردیم توانست آنها را پیدا کند. این افراد ۱ تا ۱۰ سال از آزمون محروم می‌شوند.
به گفته معاون وزیر علوم، تمام پاسخنامه‌ها قرائت می‌شود و اگر ارتباطی بین کلید تقلبی و پاسخنامه فردی مشاهده شود، آن داوطلب هم شناسایی می‌شود. این کار به صورت مقایسه‌ای تکنیکی انجام می‌شود. قرائت پاسخنامه هم با پیشرفته ترین ماشین در دنیا انجام می‌شود و نمی‌گذاریم حتی یک مورد حقی ناحق شود.
https://www.isna.ir/news/۱۴۰۱۰۴۱۲۰۷۷۵۲
► راستی‌آزمایی
بررسی ما نشان می‌دهد پاسخ‌های مندرج در کانال تلگرامی خصوصی که فیلمی از کلید کنکور در آن منتشر شده، با سوالات و کلید منتشره سازمان سنجش تطابق دارد. برای نمونه، در کانال، پاسخ سوال ۱۸۲ فیزیک گروه تجربی، «درون سو» نوشته شده است. با مراجعه به دفترچه، سوال ۱۸۲ دارای چهار جواب بالا، راست، درون سو و برون سو است و پاسخی که در کلید سازمان سنجش آمده، همان گزینه ۳ (درون سو) است که در کانال درج شده است.عوامل تقلب، برای کاهش اشتباه در انتقال پاسخ به داوطلبان مرتبط، به جای شماره گزینه، پاسخ را در کانال درج کرده‌اند. این بررسی درباره سوالات دیگری در دروس دینی و زبان هم انجام شده و تطابق سوالات و کلید (+) با سوالات و کلید منتشره در سایت سنجش را نشان می‌دهد.
برخی توصیه‌های ایمنی، نظیر این که: «دفترچه را شلوغ و پلوغ کنید و چند فرمول بنویسید تا کسی شک نکند.» یا «همه رو صد نزنید تا سنجش شک نکنه» در کلید منتشره دیده می‌شود.
در این شیوه تقلب، افراد از هندزفری‌های مشهور به نامرئی که در گوش قرار می‌گیرد یا شبیه پاک کن طراحی شده، استفاده کرده و می‌توانند در جلسه از پاسخ سوالات هم مطلع شوند.
اگر این سوالات از قبل در اختیار شبکه تقلب بوده، قاعدتا در عوامل برگزارکننده نفوذ داشته‌اند و اگر از جلسه آزمون برداشته شده، علاوه بر «داوطلبان حرفه ای!»، یک شبکه قوی و چابک از معلمان مسلط برای پیدا کردن پاسخ سوالات کنکور در اختیار داشته‌اند. با این وصف، این ادعا که سوالات همزمان با آزمون به بیرون درز کرده، درست ارزیابی می‌شود.
۳- تغییر رشته کنکور افراد
یکی دو حساب توئیتر، از جمله حسابی به نام ۱۵۰۰تصویر، مدعی شدند سازمان سنجش به خاطر مشکلی که در سیستمش بوجود آمده، رشته کنکور هزاران نفر را اشتباه ثبت کرده و بعد داوطلبان را اجبار کرده آزمون همان رشته اشتباه را بدهند! برای مثال کسی که مدتها برای کنکور انسانی درس خوانده و تلاش کرده، در روز کنکور مجبور شده آزمون ریاضی بدهد!
► راستی‌آزمایی
برای کسانی که در دو دهه اخیر در یک کنکور شرکت کرده باشند، روشن است این ادعاها ارتباطی با واقعیت ندارد؛ چرا که امتحان رشته‌های مختلف ریاضی و تجربی و.. در روزهای متفاوت برگزار می‌شود و قبل از آزمون هم کارت دارای مشخصات در اختیار داوطلبان قرار می‌گیرد. با این وصف، این اخبار جعلی از طرف کسانی مطرح می‌شود که سالهاست خارج از ایرانند یا کوچکترین آشنایی با نحوه برگزاری آزمون کنکور ندارند.
۴- نقد هیات بررسی سلامت کنکور
با افزایش شائبه تقلب در کنکور ۱۴۰۱، رئیس جمهور در جلسه روز یکشنبه (۱۲تیر) هیأت دولت با اشاره به برخی شبهات مطرح شده، گروهی به ریاست معاون اول رئیس جمهور را مأمور تحقیق و بررسی دقیق ابعاد این موضوع کرد و گفت: کنکور نقطه اطمینان مردم به سازوکارهای سنجش و پذیرش دانشجو در کشور است و نباید اجازه دهیم هیچ خدشه‌ای به این اعتماد وارد شود.
سرانجام این هیات سه شنبه شب (۱۴ تیر) در گزارش خود تصریح کرد: پس از بررسی دقیق تمامی گزارشات و مستندات ارائه شده از سوی دستگاه‌های مذکور صحت برگزاری این آزمون در بخش‌های مختلف شامل طراحی سؤالات، چاپ، قرنطینه، توزیع و دیگر مراحل فرایند اجرایی هیچ‌گونه شائبه و کمبودی نداشته و با توجه به اقدامات سازمان سنجش آموزش کشور و همکاری تمامی دستگاه‌های دست‌اندرکار در امر برگزاری این آزمون، سلامت کنکور سراسری سال ۱۴۰۱ در تمامی رشته‌ها و گروه‌ها مورد تأیید قطعی است.
برای کسانی که در دو دهه اخیر در یک کنکور شرکت کرده باشند، روشن است این ادعاها ارتباطی با واقعیت ندارد؛ چون امتحان رشته‌های مختلف ریاضی و تجربی و.. در روزهای متفاوت برگزار می‌شود و قبل از آزمون هم کارت با مشخصات در اختیار داوطلبان قرار می‌گیرد
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: با توجه به پیش‌بینی‌های چند لایه کنترلی و امنیتی و اشراف کامل دستگاه‌های نظارتی و شناسایی تجهیزات الکترونیکی که بکارگیری آنها در جهت ارتکاب تخلف و تقلب متصور بوده و نیز برخورد قاطع با این گروه محدود از داوطلبان به هنگام ورود به حوزه‌ها و همچنین در ساعات بعدی برگزاری آزمون، با اطمینان ابراز می‌دارد که هیچ حقی از هیچ یک از داوطلبان تضییع نشده و سازمان سنجش آموزش کشور و برگزار کنندگان کنکور در جهت حفظ حقوق داوطلبان و رعایت عدالت آموزشی تمامی تلاش خود را به‌کار گرفته‌اند.
► راستی‌آزمایی
به نظر می‌رسد اصل تشکیل چنین هیاتی برای اطمینان بخشی به افکار عمومی، اقدامی مثبت و موثر بوده، با این حال اسامی اعضای هیات به جز رئیس آن، معاون اول اعلام نشده است؛ در حالی که اعلام اسامی در صورت حضور افراد معتبر، می‌توانست به پذیرش نظر آنها کمک کند.
از سوی دیگر، برخی با توجه به برگزاری کنکور در مجموعه قوه مجریه، تشکیل چنین هیاتی را در صلاحیت قوه‌ای دیگر (مثلا دستگاه قضایی) می‌دانستند.
| ردیف | شایعه | راستی‌آزمایی |
| ۱ | لو رفتن سوالات کنکور قبل از برگزاری آزمون | غیر قابل اثبات |
| ۲ | انتشار سوالات کنکور تجربی، همزمان با آزمون | درست |
| ۳ | رسیدن پاسخ سوالات به داوطلبان در جلسه | محتمل |
| ۴ | تغییر رشته کنکور افراد | نادرست |
| ۵ | نقد هیات بررسی سلامت کنکور | قابل بررسی |
