روز شنبه حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در دمشق اعلام کرد که ایران از گسترش روابط با مصر استقبال می کند و معتقد است تقویت روابط این دو کشور مهم خاورمیانه به سود منطقه و جهان اسلام است. وی در حرم حضرت رقیه (س) نیز بار دیگر تاکید کرد که گسترش روابط میان ایران و مصر به سود دو کشور و منطقه است.
چند روز پیش از این، فواد حسین، وزیر امور خارجه عراق اعلام کرده بود که دیدارهای مقدماتی میان هیئت هایی از ایران با طرف های مصری و اردنی در بغداد انجام شده است تا به این ترتیب این کشورها نیز به سمت گسترش روابط با ایران حرکت کنند. وی جزئیات بیشتری در این زمینه ارائه نکرد. دکتر احمد الصحاف، سخنگوی وزارت امور خارجه عراق نیز گفت به زودی خبرهای خوبی در این زمینه اعلام خواهد شد.
تمایل به گشودن صفحه تازه ای از روابط میان مصر و اردن با ایران، همواره نزد طرف ایرانی وجود داشته است، اما به دلیل مسائل سیاسی منطقه ای، فشارهای ایالات متحده و اخیرا فشارهای عربستان سعودی این روابط هیچگاه توسعه نیافت و در حد دفتر حافظ منافع باقی ماند.
در وهله های اخیر و بعد از آن که گفت وگوهای ایران و عربستان به سطح خوبی رسید و عراق ثابت کرد میانجیگر خوب و توانایی میان ایران و عربستان است، طرف های مصری و اردنی نیز خواهان گسترش روابط با ایران شده اند. حالا مصری ها از عراقی ها رسما خواسته اند همان طور که میان ایران و عربستان میانجیگر کرده و توانسته است روابط این دو کشور را بعد از مذاکرات سنگین در بغداد احیا کند، مشابه این میانجیگری را میان مصر و ایران نیز انجام دهد. در گفت وگوهای غیررسمی مصری ها دائما تاکید کرده اند که هیچ گاه حاضر نیستند در جبهه مخالفان ایران باشند و اگر هم تحت فشارهای خارجی مجبور شده اند به عضویت مجموعه ای درآیند تلاش کرده اند یا نقششان به عنوان تسهیل کننده در کاهش تنش میان تهران و پایتخت های عربی باشد یا حداقل نقش ایذایی علیه ایران و منافع آن نداشته باشند. مصر حتی اخیرا نیز رسما اعلام کرد وارد هیچ گونه اتحادیه ای که هدف از آن دشمنی با ایران باشد، نخواهد شد. مصری ها دائما تاکید کرده اند که از زمان به قدرت رسیدن عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر قاهره تا کنون هیچ گاه علیه ایران و منافع آن یا حزب الله لبنان یا گروه های مقاومت مورد حمایت ایران موضع گیری نکرده و حتی در مواردی به سود آنها عمل کرده است، از جمله در فلسطین و نقش موثرش در کاهش تنش میان اسرائیل با جنبش حماس و گروه جهاد اسلامی؛ برای همین معتقدند که مذاکره برای ارتقای روابطشان با ایران از آنجا که حسن نیت دارند و از اشتیاق ایران به توسعه روابط نیز آگاهند، آسانتر از مذاکرات مشابه کشورهای دیگر با ایران است. علاوه بر انگیزه سیاسی، مصری ها انگیزه اقتصادی نیز برای توسعه روابط با ایران دارند. استفاده از ظرفیت های اقتصادی بومی شده ایران در زمینه های مختلف از جمله انرژی، صنعت و از همه مهمتر گردشگری از جمله مهمترین مسائلی است که به مصری ها انگیزه داده است که به فکر گسترش روابط با ایران بیفتند. در همین رابطه اخیرا عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر از بارگاه بازسازی شده راس الحسین (ع) در قاهره دیدن کرد که بسیاری اظهار نظر کردند که هدف از این کار ترغیب ایران به گسترش روابط مذهبی – گردشگری با مصر است.
اردن نیز وضعیت مشابهی دارد، ملک عبدالله اردن در آخرین نشستش که با جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده، در واشنگتن داشته به او گفته است هیچ توافق یا تشکیل گروهی بدون در نظر گرفتن ایران و مشارکت آن امکانپذیر نیست. اظهارنظری که دقیقا خلاف گفته هایش در مصاحبه با شبکه امریکایی سی ان بی سی است که گفته بود از مشارکت در ناتوی عربی برای ایجاد ثبات در منطقه حمایت می کند. اگرچه اردن در ایران سفارت دارد ولی سطح روابط دو کشور در پایینتر حد ممکن است. اردن کشوری وابسته به کمک های خارجی است که این مساله سبب شده منویات کشورهای کمک کننده به اردن در نوع تعاملات خارجی اش موثر باشد.
در این میان نقش عراق را نیز نمی توان نادیده گرفت. از سال 2018 و پشت سر گذاشتن دوره مبارزه با تروریسم و شکست داعش که عراق رفته رفته به سوی آرامش امنیتی حرکت کرده است، این کشور تلاش کرده جایگاه منطقه ای خود را بازیابد و تعریفی تازه در روابط بین المللی و منطقه ای اش ایجاد کند، برای رسیدن به این هدف عراق دو پایه را برای روابط خارجی اش تعریف کرده، اول گسترش روابط با همسایگان عربش تا به این ترتیب جایگاه ویژه ای در جهان عرب به دست آورد، برای همین تلاش کرده است خیزی بلند در گسترش روابط با کشورهای مهم و اصلی جهان عرب یعنی مصر، اردن و عربستان سعودی بردارد. ثانیا، پلی باشد میان ایران با کشورهای عربی برای آرام کردن فضای سیاسی و مناسبات منطقه ای تا به این ترتیب هم به عادیسازی روابط میان ایران با جهان عرب، کمکی به آرامش منطقه کرده باشد و هم از شدت تنش ها بکاهد تا از آسیب ها و تاثیرات احتمالی این تنش های بر عراق کاسته باشد.
عادی شدن روابط ایران و عربستان که به گزارش الفرات نیوز و الشرق الاوسط به زودی در بغداد علنی خواهد شد و دو طرف رسما روابط دیپلماتیک خود را از سر خواهند گرفت، می تواند تاثیری عمیق بر روابط ایران با مصر و اردن نیز بگذارد.
رابطه بسیار نزدیک عراق به ایران و همچنین گسترش روابطش با اردن و مصر که به یک اتحادیه سه جانبه میان آنها منجر شده است، می تواند کمک به سزایی در ترمیم روابط ایران با کشورهای عربی به ویژه مصر و اردن بگذارد.
