محبوبیت نسبتاً پایین جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا، احتمال شکست دموکرات‌ها و خود وی در دو انتخابات آتی این کشور را افزایش داده است. در این میان تحرکات دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق نشان می‌دهد او همچنان نقش مهمی برای خود در صحنه سیاسی ایالات متحده قائل است. در این راستا، در انتخابات مقدماتی میاندوره‌ای کنگره و فرمانداری‌ها، از نامزدهای مورد علاقه خود حمایت کرده است و به باور ناظران در صورت نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴، شانس نخست نامزدی حزب جمهوری‌خواه خواهد بود. با عنایت به تجربه دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، موضوع حضور یا عدم حضور وی در انتخابات و شانس پیروزی وی از اهمیت بالایی برای ایران برخوردار است. مقاله حاضر به فعالیت‌های احتمالی آتی ترامپ در آمریکا، نحوه کنشگری وی در انتخابات کنگره، احتمال نامزدی و پیروزی وی در انتخابات ریاست‌جمهوری و در نهایت تأثیر آن بر ایران می‌پردازد.
تحرکات ترامپ پس از خروج از کاخ سفید
دونالد ترامپ بر خلاف سنت روسای جمهور آمریکا که سعی می‌کنند برای چند سال از کانون توجهات فاصله بگیرند، تنها مدتی پس از خروج از کاخ سفید مصاحبه‌های تلویزیونی و سخنرانی‌های خود را از سر گرفت. او در مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های خود نوک پیکان انتقادات خود را به سوی دولت بایدن نشانه گرفته و همواره سعی کرده است از تأیید پیروزی بایدن در انتخابات ۲۰۲۰ طفره رود. برخی ناکامی‌های دولت بایدن در عرصه سیاست داخلی و خارجی به مستمسکی برای حمله ترامپ به این دولت بدل شده‌اند. نحوه خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و افزایش فزاینده تورم در آمریکا را می‌توان از این موارد برشمرد. همچنین ترامپ در ماه‌ها و به خصوص هفته‌های اخیر بر تعداد سفرهای خود به نقاط مختلف آمریکا افزوده تا هم ارتباط خود را با بدنه هوادارش حفظ و هم در انتخابات مقدماتی حزب جمهوری‌خواه برای انتخابات میاندوره‌ای کنگره و فرمانداری‌ها نقش‌آفرینی کند.
برخی ناکامی‌های دولت بایدن در عرصه سیاست داخلی و خارجی به مستمسکی برای حمله ترامپ به این دولت بدل شده‌اند
در واقع با وجود آنکه ترامپ صراحتاً از قصد خود برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ سخن نگفته است اما همواره سعی کرده خود را به عنوان گزینه بالقوه جایگزینی بایدن نشان دهد. او از اظهار نظر صریح در خصوص نامزدی اجتناب کرده است. سفرهای متعدد وی به احتمال فراوان با این هدف صورت می‌گیرد که علاوه بر تثبیت پایگاه رأی خود در ایالت‌های مهم، خود را همچنان به عنوان چهره نخست حزب جمهوری‌خواه معرفی کند. حمایت‌های وی از برخی نامزدها در جریان انتخابات مقدماتی کنگره و فرمانداری‌ها را می‌توان در این راستا دانست. او احتمالاً در صدد است با تلاش برای روی کار آمدن نیروهای همسو با خود در ایالت‌ها، بر روند اجرایی انتخابات ریاست‌جمهوری نیز تأثیرگذار باشد.
کنشگری ترامپ در انتخابات میاندوره‌ای
مهمترین هدف ترامپ از کنشگری در جریان انتخابات میاندوره‌ای را می‌توان تحکیم جایگاه خود در حزب جمهوری‌خواه دانست. او مایل است نشان دهد که همچنان فرد شماره یک حزب است و حمایت او از هر نامزدی موجب پیروزی وی می‌شود هر چند اکثریت اعضای حزب، مخالف آن نامزد باشند. او برای اثبات این موضوع، در انتخابات مقدماتی حزب جمهوری‌خواه برای انتخابات میاندوره‌ای کنگره و فرمانداری‌ها تصمیم گرفت در برخی ایالات از نامزدهایی حمایت کند که مورد اجماع اعضای حزب به خصوص افراد متنفذ آن نیستند. در حقیقت ترامپ دست به قماری زد تا میزان اثرگذاری خود در حزب را نشان دهد.
این قمار وی در برخی ایالات جواب داد اما در برخی دیگر نتیجه چندان برای وی خوشایند نبود. به عنوان نمونه در انتخابات مقدماتی حزب جمهوری‌خواه در ایالات پنسیلوانیا برای کسب کرسی سنا، ترامپ از فردی به نام محمت آز[۱] معروف به دکتر آز حمایت کرد که بسیاری از جمهوری‌خواهان در محافظه‌کار بودن وی تردید ایجاد کردند. در نهایت دکتر آز با اختلاف اندکی به پیروزی رسید. در مقابل در ایالت جورجیا در انتخابات درون‌حزبی فرمانداری، ترامپ از دیوید پردو[۲] حمایت کرد تا جایگزین برایان کمپ[۳] شود که از سمت کنونی خود دفاع می‌کند. برایان کمپ در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ درخواست ترامپ برای ابطال نتایج را رد کرده بود و به همین دلیل مورد غضب وی واقع شده بود. در نهایت کمپ با اختلافی بیش از ۵۰ درصد به پیروزی رسید.[۴]
مهمترین هدف ترامپ از کنشگری در جریان انتخابات میاندوره‌ای را می‌توان تحکیم جایگاه خود در حزب جمهوری‌خواه دانست
بنابراین انتخابات درون‌حزبی نشان داد که شاید در رقابت‌های تنگاتنگ، حمایت ترامپ به عنوان عاملی موثر ظاهر شود اما در سایر ایالت‌هایی که اکثریت اعضای حزب بر نامزدی خاص اجماع دارند چندان تعیین‌کننده نیست. با این وجود نباید تصور کرد که در انتخابات درون‌حزبی حزب جمهوری‌خواه، رقابت میان نامزد طرفدار ترامپ و نامزد مخالف ترامپ بوده است. گفتمان ترامپ همچنان بر این حزب مسلط است و به دلیل مقبولیت این گفتمان در حزب جمهوری‌خواه، وعده‌های نامزدها حول این گفتمان مطرح می‌شود. به همین دلیل برخی استراتژیست‌های جمهوری‌خواه معتقدند ترامپ در حمایت از نامزدها در بعضی ایالات دچار اشتباه محاسباتی شده است و اساساً وی نیازی به اثبات اثرگذاری خود در حزب ندارد. به باور آنها ترامپ به جای درگیری با بخشی از اعضای حزب باید از تصمیم جمعی حزب حمایت کند.
طبق نظرسنجی موسسه مورنینگ کانسالت[۵] محبوبیت ترامپ در میان جمهوری‌خواهان در ایالاتی که او به حمایت از برخی نامزدهای خاص پرداخته اندکی کاهش یافته است. بر اساس این نظرسنجی در آوریل ۲۰۲۲، محبوبیت ترامپ در حزب جمهوری‌خواه، در ایالت جورجیا ۸۶ درصد، ایالت کارولینای شمالی ۸۷ درصد، اوهایو ۸۰ درصد و پنسیلوانیا ۷۷ درصد بوده است. این در حالی است در ژانویه ۲۰۲۱، محبوبیت ترامپ در دو ایالتی که به طرفداری از برخی نامزدها پرداخت یعنی جورجیا و اوهایو به ترتیب ۸۹ درصد و ۸۱ درصد بود. سطح نارضایتی نیز در جورجیا از ۱۰ به ۱۴ و در اوهایو از ۱۷ به ۱۹ افزایش داشته است.[۶]
انتخابات میاندوره‌ای و آینده سیاسی ترامپ
انتخابات میاندوره‌ای کنگره و فرمانداری‌ها از اهمیت بالایی برای هر دو حزب اصلی آمریکا برخوردار است. حزب دموکرات می‌خواهد اکثریت مجلس نمایندگان و سنا را حفظ کرده تا دولت بایدن بتواند وعده‌های خود را از طریق این دو مجلس پیگیری کرده و زمینه حفظ کاخ سفید در سال ۲۰۲۴ ایجاد شود. حزب جمهوری‌خواه نیز در تلاش است با پیروزی در این انتخابات، دولت بایدن را عملاً ناکام گذاشته تا شرایط را برای پیروزی یک جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست‌جمهوری فراهم کند. طبق نظرسنجی‌ها جمهوری‌خواهان شانس بالایی برای کسب اکثریت مجلس نمایندگان دارند و احتمال در اختیار گرفتن مجلس سنا نیز توسط آنها قابل توجه است. اگر دونالد ترامپ به فکر بازگشت مجدد به کاخ سفید باشد پیروزی جمهوری‌خواهان در انتخابات را پلی برای رسیدن به این هدف می‌بیند. تحرکات بسیار ترامپ در جریان انتخابات میاندوره‌ای را می‌توان به عنوان نشانه‌ای از تمایل ترامپ برای حضور مجدد در انتخابات ریاست‌جمهوری در نظر گرفت.
پس از انتخابات میاندوره‌ای به تدریج باید منتظر آغاز فعالیت‌ها و اعلام کاندیداتوری برای انتخابات ریاست‌جمهوری باشیم. در صورت پیروزی جمهوری‌خواهان در انتخابات میاندوره‌ای، دونالد ترامپ می‌تواند با خیالی آسوده به دنبال بازگشت مجدد به کاخ سفید باشد تا کار ناتمام خود را تکمیل کند. البته ترامپ ترجیح می‌دهد افراد وابسته به خود را در انتخابات به پیروزی برساند تا هم قدرت خود را به رخ بکشد و هم نفوذ و اثرگذاری خود را در ایالات افزایش دهد تا از این نفوذ در بزنگاه‌هایی همچون انتخابات ریاست‌جمهوری بهره ببرد. در هر صورت، پیروزی جمهوری‌خواهان در انتخابات امسال، موانع بر سر راه برنامه‌های دولت بایدن را افزایش داده و می‌تواند عملاً آن دولت را فلج کند. در آن صورت، راه برای پیروزی یک جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست‌جمهوری بیش از پیش فراهم می‌شود.
انتخابات درون‌حزبی نشان داد که شاید در رقابت‌های تنگاتنگ، حمایت ترامپ به عنوان عاملی موثر ظاهر شود اما در سایر ایالت‌هایی که اکثریت اعضای حزب بر نامزدی خاص اجماع دارند چندان تعیین‌کننده نیست
احتمال نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری
سوالی که مطرح می‌شود آن است که ترامپ چه در سر دارد و چه آینده‌ای را برای خود متصور است؟ تحرکات وی پس از خروج از کاخ سفید نشان داده است که او تلاش دارد خود را در فضای سیاسی و رسانه‌ای آمریکا زنده نگه دارد. همچنان حفظ نفوذ در حزب نیز برای وی از اهمیت بالایی برخوردار است و از سوی دیگر به دنبال پیروزی نامزدهای نزدیک به خود و در کل نامزدهای جمهوری‌خواه در انتخابات میاندوره‌ای است. برایند این تحولات نشان می‌دهد که ترامپ همچنان نقش تأثیرگذاری برای خود در آینده قائل است.
می‌توان شانس نامزدی مجدد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری را بالا دانست. جاه‌طلبی‌های ترامپ در کنار انگیزه برای انتقام، احتمال نامزدی را افزایش می‌دهد. سفرهای متعدد به ایالت‌های مختلف این فرصت را در اختیار وی قرار می‌دهد که علاوه بر حفظ طرفداران پیشین، پایگاه رأی خود را هر چند اندک گسترش دهد و همچنین این امکان فراهم می‌شود که برای تبلیغات انتخاباتی ریاست‌جمهوری آماده شده و کمک‌های مالی جذب کند. حتی اگر خود ترامپ نامزد ریاست‌جمهوری نشود، «ترامپیسم» گفتمان غالب حزب جمهوری‌خواه خواهد بود. در این صورت او سعی خواهد کرد همسوترین نامزد و شاید یکی از مقامات دولت پیشین خود را به عنوان نامزد معرفی کرده و از وی حمایت کند. اما تجربه نشان می‌دهد احتمال اینکه ترامپ به شخص دیگری به جز خود اعتماد کند پایین است.
ایران و آینده سیاسی ترامپ
دولت ترامپ با این امید از توافق هسته‌ای خارج شد که با مذاکره مجدد با ایران بتواند به توافقی جدید دست یابد. ایران نیز به دلیل آنکه عضوی از توافق هسته‌ای بود و با دولت آمریکا و نه حزب خاصی از آن کشور به توافق رسیده بود با مذاکره با دولت ترامپ مخالفت کرد. به نظر می‌رسد در موضوع ایران، میان ترامپ و سایر جناح‌های حزب جمهوری‌خواه اختلاف نظری وجود نداشته باشد. بنابراین چه ترامپ و چه هر فرد جمهوری‌خواه دیگری به ریاست‌جمهوری برسد رویکرد آنها در قبال ایران یکسان خواهد بود. برخی جمهوری‌خواهان ارشد گفته‌اند در صورت بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای، در هر دولتی که یک جمهوری‌خواه رئیس آن باشد، آمریکا مجدداً از آن خارج خواهد شد.[۷]
حتی اگر خود ترامپ نامزد ریاست‌جمهوری نشود، «ترامپیسم» گفتمان غالب حزب جمهوری‌خواه خواهد بود
بنابراین آنچه که در ارتباط با ایران و آینده سیاسی ترامپ از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود این است که ترامپ بیش از هر جمهوری‌خواه دیگری شانس رسیدن به ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۲۴ را دارد و با توجه به معضلاتی که دولت بایدن با آن روبرو است و با عنایت به نظرسنجی‌ها، اگر رقابت ترامپ و بایدن در سال ۲۰۲۴ نیز تکرار شود نتایج می‌تواند به گونه‌ای متفاوت از انتخابات ۲۰۲۰ رقم بخورد. در ماه‌های گذشته، اظهارات ترامپ در قبال ایران محدود به انتقاد از مذاکرات وین و تمایل دولت بایدن به احیای توافق بوده است. با شرایط کنونی در صورت ریاست‌جمهوری مجدد ترامپ، سیاست آمریکا در قبال ایران شباهت بسیاری با سیاست سال‌های اخیر، مبنی بر تداوم فشارهای حداکثری و تلاش برای ایجاد محوری ضد ایرانی در منطقه با مشارکت اسرائیل، خواهد داشت.
نتیجه‌گیری
با وجود آنکه برخی از جمهوری‌خواهان به دنبال آن هستند که از نقش دونالد ترامپ در حزب بکاهند اما شواهد نشان می‌دهد که او همچنان پرنفوذترین شخص محسوب می‌شود. همین جایگاه او را تشویق می‌کند که بار دیگر شانس خود را برای رسیدن به ریاست‌جمهوری امتحان کند. به نظر می‌رسد با توجه به میزان نارضایتی مردمی از عملکرد دولت بایدن، این وسوسه ترامپ بیش از پیش افزایش یابد. تحرکات وی در جریان انتخابات میاندوره‌ای را نیز باید در این راستا ارزیابی کرد. با توجه به تجربه سال‌های گذشته، او سعی خواهد کرد هر رقیبی در داخل حزب را با روش‌های خاص خود از میدان به در کند. با این همه، گفتمان دونالد ترامپ، بر حزب جمهوری‌خواه سیطره دارد و وعده‌های نامزدهای جمهوری‌خواه در راستای گفتمان ترامپ است. احتمال بازگشت ترامپ به کاخ سفید موضوعی است که ناظران و سیاستمداران جهان باید آن را جدی تلقی کنند و ایران نیز باید خود را برای چنین سناریویی آماده کند.
