با اوج گیری دوباره مذاکرات هسته ای در دوحه قطر باری دیگر زمزمه ها و اما و اگرهای مختلفی درباره مذاکرات به وجود آمد.
در روزهای اخیر بحث های متفاوتی در در فضای مجازی حول تعلیق تحریم های اروپا شکل گرفت از این رو در ادامه به این مبحث پرداخته و مطابق با متن توافق برجام ادامه خواهیم داد:
مطالب مورد بحث بیشتر پیرامون این است که آیا «تمام تحریم‌های اروپا در روز اجرا لغو شده» یا نه؟ برای پاسخ به این سوال، باید چند مقدمه را بدانیم. اول اینکه «روز اجرا» (۲۶ دی ۹۴) و «روز انتقال» (هشت سال بعد) چه معنایی دارند؟ تعریف این دو روز را از متن فارسی برجام، ترجمه وزارت خارجه وقت دوران وزارت محمدجواد ظریف را مشاهده می کنید.
مقدمه بعد درباره تفاوت «مقرره Regulation» و «تصمیم Decision» است. قوانین اتحادیه اروپا ابتدا در قالب «تصمیم» مصوب شده و سپس به صورت «مقرره یا مقررات» اجرایی می‌شود. در واقع «مقرره» آیین‌نامه اجرایی «تصمیم» است. در برجام، تصمیم ۴۱۳/۲۰۱۰ و مقرره ۲۶۷/۲۰۱۲ مورد بحث است.
برجام یک متن اصلی و پنج ضمیمه دارد. در بحث ما دو ضمیمه مهم است: ضمیمه ۲ مربوط به تحریم و ضمیمه ۵ درباره روش و زمان‌بندی اجرا است. هر تعهدی که در متن اصلی وجود دارد، در ضمیمه‌ها شفاف‌سازی شده و زمان و نحوه اجرای آن تعیین می‌شود.
اما درخصوص تحریم‌های اروپا، متن برجام در بند ۱۹ تعهدات رفع تحریم اروپا را مشخص کرد. این متن بدون آن که نامی از مقرره و تصمیم خاصی ببرد و زمان مشخصی را برای رفع تحریم تعیین کند، فهرستی از تحریم‌هایی که توسط اروپا رفع می‌شود را ذکر کرده است.
اما این لیست بلند بالا ترجمه حقوقی نیاز دارد. کدام مقررات و تصمیم‌ها باید لغو (terminate) یا اصلاح (amend) شوند تا گفته شود این تحریم‌ها رفع شده؟
پاسخ در خود متن است: جزئیات بندهای قانونی این مقررات در پیوست ۲ و «نحوه لغو» و «زمان آن» در پیوست ۵ ذکر شده است.
در ادامه پیوست 2 را می بینید:
در پیوست ۲، جزئیات و آدرس، مقررات و تحریم‌های مورد نظر برجام برای «لغو (terminate)» در اتحادیه اروپا ذکر شده است. در همین بخش البته دو مرتبه تاکید شد که این «لغو (terminate)» طبق زمان بندی پیوست ۵ انجام خواهد شد. در ادامه لیست تحریم‌هایی که اروپا متعهد به رفع آن شده را ببینید.
تحریم‌هایی که اروپا طبق پیوست ۲ لغو (terminate) خواهد کرد در تصاویر زیر آمده است:
آخرین بخش تحریم‌های اروپا:
حال یک لیست بلند بالا از تحریم داریم که باید ببینیم «چه زمانی» و «چگونه» لغو (terminate) خواهند شد.
بند ۲ پیوست ۲ می‌گوید برای فهم این موضوع باید به پیوست ۵ برویم.
طبق پیوست ۵:
۱. در «روز اجرا (۲۶ دی ۹۴)» تنها «مفاد» و نه «اصل» مقرره ۲۶۷/۲۰۱۲ «لغو (terminate)» و برخی اجزای تصمیم ۲۰۱۰/۴۱۳ «تعلیق (suspend) (بند۱)» و «اصلاح (amend) (بند۲)» می‌شود.
۲. برخی افراد که در الحاقیه پیوست ۲ نام برده شده از لیست تحریم اروپا خارج می‌شوند.
اما آیا «تمام» تحریم‌های اروپا «لغو» می‌شود؟
پاسخ:
１. خیر! طبق بند ۱۹ و پیوست ۲ فقط «مفاد» مقرره و تصمیم و نه اصل آن، برخی لغو (terminate) و برخی تعلیق (suspend) می‌شود.
۲. حتی همین اتفاق هم طبق پیوست ۵ بخشی در روز اجرا و بخش دیگری هشت سال بعد در «روز انتقال» رخ می‌دهد:/۱۲
اگر با تسامح، لغو «مفاد» را مترادف نابودی «اصل» تحریم در نظر بگیریم نیز، این اتفاق برای بخش مهمی از تحریم‌های اتحادیه اروپا در «روز انتقال» رخ خواهد داد و نه «روز اجرا».
اما دو شبهه هنوز باقی است. دو شبهه‌ای که همان شب مطرح شد و پاسخ دادم اما اینجا با مستندات می‌نویسم:/۱۳
شبهه اول: «تمام تحریم‌های اروپا» در تصمیم ۲۰۱۵/۱۸۶۳ «لغو» شده است.
پاسخ:
۱. در تیتر تصمیم ۱۸۶۳ نوشته که این تصمیم تنها تصمیم ۲۰۱۰/۴۱۳ را اصلاح (amend) می‌کند نه لغو (terminate)
۲. در این متن کلمه terminate تنها یک بار آمده که آن هم مربوط به لغو «اجرا»ی تحریم است نه اصل آن./۱۳
شبهه دوم: در گزارش مجلس آمده که تمام تحریم‌های اروپا لغو شده.
پاسخ:
۱. این گزارش مجلس نیست! بلکه گزارش دولت آقای روحانی از اجرای سه ماهه اول توافق به مجلس است.
۲. در همین متن، همه تحریم‌هایی که در برجام هست و ادعا می‌شود در روز اجرا لغو شده، وجود ندارد! (مشخص شده)
۳. حتی در موارد ذکر شده نیز، بعدا مشخص شد که ریسک تحریم‌های رفع نشده آمریکا و خود اتحادیه اروپا، مانع انتفاع ایران از مواردی مانند سوییفت و سرمایه‌گذاری بود. شرط زیر که با شیطنت، به جای متن اصلی در بند ۳ پیوست ۵ آمده، منشا عدم انتفاع ایران از همان رفع تحریم حداقلی اروپا شد.
این‌ها پاسخ تنها یک ادعای غلط از میان انبوه اطلاعات و اخبار نادرستی است که جریان حامی محمدجواد ظریف به طور بی‌امان در فضای مجازی پمپاژ می‌کند.
باقی موارد هم دست کمی از این مورد ندارد و البته وقتی خود محمدجواد ظریف این موارد را ندیده بود، از حامیان ایشان انتظار زیادی نمی‌رود.
