روسای جمهور ششمین اجلاس سران خزر برای حفظ امنیت و ثبات منطقه ای، تقویت همکاری اقتصادی سودمند متقابل، تامین امنیت محیط زیست، توسعه روابط بشردوستانه و سایر مسائل همکاری ابراز آمادگی کردند.
این اجلاس با شرکت الهام علی یف، رئیس جمهوری آذربایجان، سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، قاسم ژومارت توکایف، رئیس جمهوری قزاقستان، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور فدراسیون روسیه و سردار بردی محمدوف، رئیس جمهور ترکمنستان در تاریخ ۸ تیر ۱۴۰۱ (۲۹ ژوئن سال ۲۰۲۲) در شهر عشق آباد برگزار شد.
روسای جمهور این کشورها در فضایی دوستانه و آکنده از اعتماد، مهمترین موضوعات همکاری پنج جانبه در دریای خزر و همچنین مسائل مبرم منطقه‌ای و بین المللی مورد علاقه طرف‌ها را مورد بررسی قرار دادند. مقامات این پنج کشور، امضاء کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر و ظرفیت بالای تعامل همه جانبه و سطح همکاری کشورهای حاشیه خزر را مثبت ارزیابی کردند.
روسای جمهور همچنین ضمن تایید پایبندی به اصول و موازین منشور سازمان ملل متحد و حقوق بین‌الملل، با توجه به نقش فزاینده منطقه دریای خزر در جهان، برای حفظ امنیت و ثبات منطقه‌ای، تقویت همکاری اقتصادی سودمند متقابل، تامین امنیت محیط زیست، توسعه روابط فرهنگی، بشردوستانه و علمی و سایر مسائل همکاری ابراز آمادگی کردند.
بدون شک نشست خزر نقطه عطف مهمی در تقویت روابط کشورهای همسایه برای مدیریت مشترک خزر قلمداد می شود اما دیدار‌های حاشیه‌ای نشست هم تکمیل‌کننده دیپلماسی پویای اقتصادی و سیاسی بوده است موضوعی که اولویت اصلی دولت سیزدهم در دستگاه وزارت امور خارجه است.
عدم حضور نیروهای مسلحی که به کشورهای ساحلی تعلق ندارند، در اختیار قرار ندادن قلمرو خود توسط هریک از کشور ساحلی به سایر دولت‌ها برای ارتکاب تجاوز و انجام سایر اقدامات نظامی علیه هر کدام از کشور ساحلی،تضمین امنیت و ثبات در منطقه دریای خزر، تضمین موازنه پایدار تسلیحات کشورهای ساحلی در دریای خزر، توسعه توانایی‌های نظامی در حدود کفاف معقول با توجه به منافع همه کشورهای ساحلی، بدون لطمه به امنیت یکدیگر از تاکیدات روسای جمهور این کشورها در این اجلاس بوده است.
اما هادی حق شناس ،کارشناس امور بندری و دریایی در گفتگو با روزپلاس به دستاورد این اجلاس اشاره کرد و گفت:
اجلاس سران خزر نکات پراهمیتی دارد گرچه برخی این اجلاس سران را به موضع رژیم حقوقی دریای خزر ربط می دهند که البته این هم بسیار قابل توجه است اما در قالب این اجلاس بحث کنوانسیون حفظ محیط زیست دریای خزر مطرح شده است ضمن اینکه برخی از همکارهای های مشترک دیگر اقتصادی و سیاسی هم شکل گرفته و همه ی این ها مهم است اما مهمتر از همه این است که اجلاس سران بستری فراهم می کند که مقامات پنج کشور بتوانند در بخش بازرگانی، اقتصادی و گمرکی فعالیت های بیشتری داشته باشند و توافقات قابل توجهی امضا کنند. وی افزود: در حاشیه این اجلاس بازرگانان این کشورها نیز می توانند بیشتر با هم مبادله داشته باشند و زمینه فعالیت های تجاری را فراهم کنند. به هرحال این کشورها سهم قابل توجهی در اقتصاد جهان دارند در دنیا کشورهایی که اطراف یک دریا هستند مثل دریای سیاه و مدیترانه روابط اقتصادی بیشتری با هم دارند علتش هم این است که ارزان ترین حمل و نقل در دنیا حمل و نقل دریایی محسوب می شود. بیش از 80 درصد واردات و صادرات در دنیا از طریق کشتی ها انجام می. گیرد اما در ایران 90 صادرات و واردات از طریق دریا انجام می گیرد چون ارزان تر است .لذا وقتی که دریای خزر بین پنج کشور است این کشورها می توانند در کنار آن نیاز خود را از طریق دریا تامین کنند حتی از ریل خود هم می توانند استفاده کنند.
حق شناس افزود:اکنون ریل ما به ترکمنستان وصل است و این یعنی از طریق این کشور به همه این چهار کشور وصل هستیم به نظر می رسد که این اجلاس و اجلاس سران پنج کشور که بصورت منظم برگزار می شود بستر سیاسی فراهم می کند تا بتوان از منافع اقتصادی دریا بیشتر استفاده کرد. مصداق بارز این منافع اقتصادی حمل و نقل دریایی و کشتیرانی است که البته این موقعیت می تواند در حوزه های دیگر مثل گردشگری ، انرژی ،اقتصادی و موارد دیگر هم انجام شود.
وی تاکید کرد:این 4کشور دریای خزر می توانند از طریق ایران نفت و گاز شان را به خلیج فارس بفرستند. ضمن اینکه خود این کشورها موقعیت بی نظیری در تامین غلات، چوب و فولاد برای ایران دارند لذا بطور کلی این کشورها می توانند از مزیت یکدیگر استفاده کنند اما پله اول این است که روابط سیاسی این کشورها به سطحی از روابط استراتژیک و بلند مدت برسد تا منافع اقتصادی از طریق دیپلماسی بیش از گذشته شکل بگیرد . به نظر می رسد در دولت سیزدهم با همت رییس جمهور و وزرات امور خارجه این مهم شکل گرفته و باید منتظر دستاوردهای این سفر در آینده نزدیک بود.
