حواشی پیرامون عدم صدور پروانه نمایش برای فیلم «برادران لیلا» جدیدترین ساخته سعید روستایی که در جشنواره فیلم کن به نمایش در آمد، این روزها بسیار داغ است. برای اکران این فیلم اصلاحیههایی از سوی معاونت مربوط در سازمان سینمایی در وزارت ارشاد در نظر گرفته شده است که تا این اصلاحیهها صورت نگیرد، فیلم مجوز اکران در ایران را نخواهد گرفت.
دلیل این اتفاق هم امری روشن و مشخص است. خروجی یا شکل نهایی فیلم با محتوایی که در ابتدا و برای دریافت مجوز ساخت در اختیار وزارت ارشاد قرار گرفته تفاوت دارد.
هر فیلمسازی که در ایران کار کرده است این نکته را میداند که چنین مجوزهایی به چه شکل و برای چه صادر میشود. قطع به یقین روستایی در جریان فیلمهای گذشته خود هم با یک همچین پروسهای مواجه بوده است اما حالا و بعد از این که فیلمش به واسطه حضور در جشنواره فیلم کن وجهی بینالمللیتر پیدا کرده است، این کارگردان از طی این پروسه قانونی سر باز میزند و بر اکران فیلمش همانگونه که در جشنواره فیلم کن به نمایش در آمده است اصرار میورزد.
این نکته که هر فضا و کشور قوانین و چارچوبهای خود جهت نمایش فیلم را دارد برای هر سینماگری واضح و مبرهن است. مثلاً قواعد جشنواره فیلم کن برای نمایش یک اثر، با قواعد یک فستیوال سینمایی در یک کشور دیگر تفاوت دارد. افرادی که طی این سالها، در مسیر حرفهای سینمای ایران اقدام به تولید اثر کردهاند، روندهای چگونگی اخذ این مجوزها را میدانند.
روشن است ممانعت و مقابله با این قانون که در کشور به امری پذیرفتهشده و طبیعی تبدیل شده است و مسئله آن تطابق میان متن اولیه ارائهشده و خروجی فیلم است، آن هم بعد از ساخت چند فیلم در ساحت حرفهای امری غیرمنطقی و غیر هنری است.
حضور فیلم «برادران لیلا» و سعید روستایی در جشنواره فیلم کن البته برای سینمای ایران از اهمیتی برخوردار است، ولی گفتههای صاحبان این آثار زمانی که روی فرش قرمز هستند با اکنون که قصد اکران فیلمشان در داخل کشور را دارند، کاملاً متضاد از یکدیگر است. در این شرایط این چهره و تصویر سینمای ایران است که بیش از هر چیز با نوعی سیاسیکاری در چشم مردمی که تنها به خود فیلم و سینما علاقه دارند فرو میریزد و آسیب میبیند.
سینمای ما در ایران به هر شکل و شمایلی که باشد بیش از هر چیز به نوعی اخلاق گره خورده که این اخلاق و پاسداشت آن نه امری دستوری و مجوزی که امری عُرفی است. زمانی که چنین اخلاقها و قواعد و قوانینی زیر پا گذاشته میشود، در نهایت امر این کل بدنه سینماست که زیر سوال میرود.
سعید روستایی که خود میداند قواعد نمایش فیلمش در ایران با جشنواره فیلم کن که سیاستهای خودش را دارد متفاوت است، بهتر است با انجام برخی اصلاحات محدود که شکل قانونی دارد، به اکران سریع و بیدردسر فیلمش در یکی از زمانهای جدول اکران میاندیشید.
اما به نظر میرسد این گونه حاشیهسازیها که ظاهراً شمایل نوعی احقاق حق را به خود میگیرند به عنوان عناصری تبلیغاتی برای تغییر وجهه آدمها همچنان طرفدار دارد.