درحال حاضر در کلان شهر تهران، ۳۳۰۰۰ ساختمان ناایمن، ۲۳۵۶۱ ساختمان کم خطر وجود دارد. اما نکته قابل توجه و فاجعه بار این است که اکنون ۳۴۸۸ ساختمان پرخطر و ۱۲۹ ساختمان بحرانی و پرخطر وجود دارد. ساختمان‌هایی که هرکدام به تنهایی می‌توانند درصورت نشست شدید یا ریزش جا پای ریزش و آتش سوزی ساختمان پلاسکو، حادثه شرکت کروز و انفجار در کلینیک سینامهر بگذارند و حوادث غیرقابل جبران دیگری رقم بزنند و بمب‌های ساعتی شهر تهران هستند.
هر چند وقت یکبار، با اتفاقاتی ناگوار داغی بر دل هایمان می‌نشیند. هر چند وقت یکبار حادثه‌ای رخ می‌دهد که حجم سوءمدیریت و بی توجهی به هشدارها و عدم رعایت استانداردهای لازم ایمنی نمایان می‌شود. پیش از مقدمه چینی و ربط دادن جملات به یکدیگر بهتر است به اصل مطلب اشاره کنیم. مطلبی که از دل آوارهای ساختمان متروپل بر می‌آید. آوارهایی که این روزها فریادها و زجه‌های زیادی را شنیده، اما هنوز چنان عمیق تلنبار شده است که عمق فاجعه ناپیداست.
درهمین راستا سعی بر این است در سطور پیش رو به ساختمان‌های ناایمن شهر تهران بپردازیم. ساختمان‌هایی که به قدری ناایمن هستند و تعدادشان زیاد است که هر کدامشان ممکن است هر لحظه فاجعه عظیم دیگری را رقم بزند. آن هم درحالی که تاکنون به دفعات مختلف با هشدارهای زیادی روبرو شده اند و خودشان از وخامت اوضاع مطلع هستند و می‌دانند بمب ساعتی تهران شده اند!
متاسفانه سوء مدیریت و بی توجهی به هشدارها در کشور ما به قدری شدید است که صرفا زمانی که فاجعه‌ای رخ می‌دهد توجهات به علل و چرایی و راه جلوگیری از تکرار حوادثی مانند ریزش ساختمان پلاسکو در تهران یا ساختمان متروپل آبادان جلب می‌شود و بعد از آن همه چیز فراموش می‌شود.
متاسفانه سالیان متمادی است که برخی از سازندگان و مالکان بی قاعدگی را مبنای کار خود کرده اند و کشورمان جولانگاه تاخت و تاز بی قاعده بسازو بفروش‌ها شده بود. به آمارهای زیر دقت کنید.
*۳۳ هزار ساختمان ناایمن و ۱۲۹ ساختمان بحرانی؛ بمب‌های ساعتی شهر تهران
درحال حاضر در کلان شهر تهران، ۳۳۰۰۰ ساختمان ناایمن، ۲۳۵۶۱ ساختمان کم خطر وجود دارد. اما نکته قابل توجه و فاجعه بار این است که اکنون ۳۴۸۸ ساختمان پرخطر و ۱۲۹ ساختمان بحرانی و پرخطر وجود دارد. ساختمان‌هایی که هرکدام به تنهایی می‌توانند درصورت نشست شدید یا ریزش جا پای ریزش و آتش سوزی ساختمان پلاسکو، حادثه شرکت کروز و انفجار در کلینیک سینامهر بگذارند و حوادث غیرقابل جبران دیگری رقم بزنند.
به هنگام وقوع حوادث هولناک ساختمانی گفته می‌شود که اخطارها و هشدارهای لازم درباره نقص موارد ایمنی به مالکان آن ابلاغ شده است، اما همانطور که شاهد بودیم هیچ تاثیری نداشته است. به طورمثال در حادثه آتش سوزی کلینیک سینا اطهر همین عبارت مطرح شد و به گفته سخنگوی آتش‌نشانی تهران، وضعیت ایمنی این ساختمان از سال ٩۴ تاکنون توسط کارشناسان بررسی و حدود ۴ اخطار در زمینه توجه به ایمنی این ساختمان صادر شده بود. با این حال، مدیران شهری سال هاست معتقدند ابزار لازم قانونی را در اختیار نداشته و نمی‌توانند ساختمان‌های نا ایمن را پلمب کنند.
با این وجود که تجربه حوادث مذکور را داشته ایم، اما مدت هاست که اقدام جدی نظارتی یا قضایی برای برخورد با بی توجهی این ساختمان‌ها به هشدارها و ایمن سازی و رفع خطر صورت نگرفته است و درتصدیق این موضوع می‌توان اشاره کرد که علاوه بر افزایش روز افزون تعداد ساختمان‌های پرخطر و بحرانی، همچنان ۱۶۷ گودبرداری ساختمانی غیراصولی با شرایط ایمنی نامناسب نیز در تهران صورت گرفته است.
*مهدی پیرهادی: خواستار حمایت قضایی برای رفع خطر از ساختمان‌های بحرانی شهر تهران هستیم
درهمین راستا نیز مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران، در دیدار با رئیس دستگاه قضا با اشاره به وجود ۳۳ هزار ساختمان ناایمن در شهر تهران که ۱۲۹ مورد از آن‌ها در شرایط پُر خطر و بحرانی قرار دارد، خواستار حمایت‌های قضایی و سایر دستگاه‌های مربوطه در زمینه رفع خطر از این ساختمان‌های ناایمن شد.
پیرهادی در ادامه پیشنهاد تشکیل یک کارگروه مشترک برای رسیدگی به این معضل را مطرح کرد.
رئیس قوه قضاییه نیز با اشاره به مقوله اهمیت توسعه پایدار شهر تهران، بیان کرد: ما در دستگاه قضایی این آمادگی را داریم که در راستای نیل به توسعه پایدار کلانشهر تهران، ضمن تشکیل کارگروه‌های مشترک با اعضای شورای اسلامی شهر و مدیران شهری پایتخت، نسبت به احصاء مسائل و مشکلات و اصلاح قانون و رویه‌های مرتبط با مدیریت شهری، اقدامات و ترتیبات لازم را اتخاذ کنیم؛ بنابراین آنچه که برای رفع شرایط خطرناک فعلی ساختمان‌های بحرانی نیاز است، اقدامات قضایی و اجرایی برای برخورد و حمایت ساکنان با آن هاست. هر چه سریع‌تر باید جلوی فجایعی مانند پلاسکو و متروپل گرفته و با نهادها و مالکان مرتبط با ساختمان‌های ناایمن و پرخطر برخورد شود. تکرار چنین حوادثی یادآوری می‌کند که این مسئله به هیچ وجه یک موضوع ساده نیست که امکان موکول کردن به زمان دیگری را داشته باشد.
*پیام تسلیت رهبر انقلاب در پی حادثه تاسف‌بار آبادان و چند دستور به مسئولان
این در حالیست که چند روز قبل نیز رهبر معظم انقلاب در جلسه فوق العاده‌ای در حضور رئیس‌جمهور به موضوع رسیدگی به ساختمان‌های ناایمن اشاره کردند.
متن نامه ایشان به شرح زیر است:
《در حادثه‌ی تأسف‌بار آبادان، علاوه‌ی بر نیاز به سرعتِ عمل و استفاده‌ی از همه‌ی ظرفیت‌ها برای کاستن از تلفات که اکنون در درجه‌ی اول اهمیت است، وظیفه‌ی پیگرد مقصران حادثه و مجازات عبرت‌آموز آنان با همکاری قوه‌ی قضائیه و نیز تلاش گسترده برای جلوگیری از تکرار آن در همه‌ی نقاط کشور، بر عهده‌ی همه‌ی ما مسئولان کشور است. لازم میدانم با تشکر از فعالیت چندروزه‌ی مسئولان دولت، پیگیری و جدیت کامل در این باره را مطالبه نمایم و به بازماندگان مصیبت‌دیده‌ی این حادثه تسلیت عرض کنم.»
با این اوصاف و شرایط به وجود آمده و رشد روزافزون ساختمان‌های پرخطر کارشناسان معتقدند از دهه ۷۰ که مسکن به عنوان یک کالای سرمایه‌ای شناخته شد، ساخت‌وساز هم به کالایی برای کسب سود افراد تبدیل و کیفیت ساختمان‌ها قربانی شرایط بازار و سودآوری شد.
این درحالی است که رعایت اصول ایمنی در ساخت‌وساز و نظارت بر آن از مهم‌ترین عوامل ساختمان‌سازی مطلوب به شمار می‌رود. ازطرفی طبق مطالعاتی که درمورد وضعیت بافت‌های فرسوده انجام شده، ۴۰ درصد بافت‌های نوسازی شده در بافت فرسوده از نظر کیفیت ساخت، مطلوب نیستند و به دلیل عدم رعایت استانداردهای ساخت و ساز و به کارگیری مصالح غیر استاندارد، جزءساختمان‌های ناایمن به شمار می‌روند؛ لذا تداوم چنین شرایطی به طور قطع آسیب‌های جانی و مالی بسیاری را در پی خواهد داشت که در این میان متضرر نهایی مالک، خریدار و مردم کشورمان هستند.
