لارا روزن در خبرنامه ی خود تحت عنوان «دیپلماتیک» نوشت: در حالی که بن بست در مذاکرات متوقف شده ی احیای برجام به ماه دوم رسیده است، یک منبع نزدیک به مذاکرات می گوید که ایران در اوایل بهار امسال تمایل غیر قطعی برای بررسی پذیرش نوعی تعهد متقابل را در ازای حذف سپاه از لیست تروریسم از خود نشان داده بود. این منبع افزود: زمانی که ایران متوجه شد این تعهد محرمانه باقی نخواهد ماند، از آمادگی اولیه ی خود برای پذیرش پیشنهاد تعهد متقابل، مانند توافق برای عدم هدف قرار دادن مقامات یکدیگر عقب نشست.
در ادامه این مطلب آمده است: مقامات آمریکایی و اروپایی اشاره کردند که آنچه رخ داده، بسیار پیچیده تر از آن است، و این روایت، همه آنچه را که پیش آمده، توضیح نمی دهد.
یک دیپلمات غربی درگیر در مذاکرات هسته ای به من گفت: «وضعیت دشوار است زیرا تماس ها از طریق واسطه‌ها انجام می‌شود و هرگز شفافیت کامل وجود ندارد».
چندین مقام آمریکایی گفته اند که توپ در زمین ایران است.
روند مذاکرات برای احیای برجام از اواسط ماه مارس بر سر حذف سپاه از فهرست تروریسم وزارت امور خارجه (FTO) در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.
دولت بایدن اشاره کرده است که اگر ایران با برخی گام‌های غیرهسته‌ای متقابل، موافقت نکند، بایدن مایل به حذف سپاه از فهرست FTO نیست. از جمله ایده‌هایی که ایالات متحده پیشنهاد کرده، تعهد متقابل برای هدف قرار ندادن مقامات یا مقامات سابق یکدیگر، لغو تحریم‌ها علیه فرماندهی مرکزی ایالات متحده از سوی ایران یا موافقت با ادامه مذاکرات منطقه‌ای است.
یک مقام ارشد آمریکایی هفته گذشته به من گفت: «ایرانی ها از ما می خواستند که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را از لیست تروریسم وزارت خارجه حذف کنیم». این مقام آمریکایی گفت: «ما به آنها گزینه‌های زیادی برای امتیازات غیرهسته‌ای و تعهداتی که در ازای آن می‌توانستند به ما بدهند، دادیم». ایرانی ها ظاهراً گفتند نه.
این مقام آمریکایی ادامه داد: توپ در زمین ایران است.
وال استریت ژورنال در اول ماه مه گزارش داد که پیشنهاد شده انریکه مورا، هماهنگ کننده اتحادیه اروپا، دوباره به ایران سفر کند تا بن بست فعلی را بشکند، اما هنوز ایران دعوت نامه ای صادر نکرده است.
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین المللی بحران گفت: ایران تمایلی به دعوت از هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا ندارد زیرا آنها پیش‌بینی می‌کنند که مورا پیشنهاد جدید مقبول تهران را با خود به همراه نمی آورد و در عوض سعی می‌کند آنها را متقاعد کند که از درخواست‌های خود برای خروج سپاه از فهرست صرف نظر کنند.
واعظ افزود: “مورا می خواست به تهران برود و با آنها صحبت کند و ببیند آیا می توانیم راهی برای پیشرفت پیدا کنیم اما ایران به این درخواست پاسخ نداده است.”
واعظ به من گفت: “واقعیت این است که شتاب از دست رفته و جو منفی شده است. بنابراین به همین دلیل است که هیچ یک از طرفین نمی خواهند ابتکار عمل را در دست بگیرند. ایالات متحده معتقد است که قبلاً … ایده هایی را روی میز گذاشته که ایران رد کرده. … پس مسئولیت بر عهده ایران است. از سوی دیگر، تهران معتقد است که که مشکل پیش آمده به خاطر یک مسئله سیاسی داخلی در امریکاست و این مشکل دولت ایران نیست.»
یک منبع نزدیک به ایران به المانیتور گفت که قراردادن سپاه در لیست تروریسم وزارت خارجه با تصمیم متعاقب ترامپ برای ترور سردار سلیمانی مرتبط است.
این منبع گفت: ترور سلیمانی به دنبال قراردادن سپاه در لیست تروریسم رخ داد و ماندن سپاه و سپاه قدس در این لیست ها به معنای پذیرش حق امریکا برای کشتن فرماندهان چه حالا و چه بعد خواهد بود.
اگر ایرانی ها حضور سپاه در لیست تروریسم را با ترور سردار سلیمانی مرتبط بدانند، بنابراین ممکن است با نوعی توافق متقابل از جمله عدم قتل مقامات یکدیگر را منطقی بدانند.
یک منبع نزدیک به مذاکرات به من گفت: بله. به همین دلیل است که من فکر می‌کنم در ابتدا ایرانی‌ها با این تعهد موافقت کردند. اما بعدا از آن عقب نشستند.» او زمان صرف نظر ایران از این توافق را در اواسط ماه مارس، قبل از سفر مورا به تهران می داند.
وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد که همچنان بازگشت متقابل به اجرای کامل برجام را در راستای منافع امنیت ملی ایالات متحده می داند. اما در صورتی که مجبور باشد مسیر دیگری را دنبال کند، آماده است و در حال رایزنی با متحدان است.
واعظ از گروه بحران گفت: نگرانی اصلی من این است که وضعیت فعلی واقعاً پایدار نیست. من فکر می کنم برخی از افراد در دولت و برخی در ایران هستند که معتقدند … وضعیت موجود می تواند برای آینده قابل پیش بینی حفظ شود.
واقعیت این است که در ماه ژوئن، مذاکرات تحت فشار شدیدی قرار خواهد گرفت، زیرا وقتی گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر شود، احتمالاً مشخص خواهد شد که ایران مقدار قابل توجهی اورانیوم 60 درصد غنی‌سازی شده، در اختیار دارد. این یک نگرانی بزرگ برای اسرائیل و آمریکا خواهد بود.» او گفت که این همراه با اقدامات بعدی در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی می تواند چرخه جدیدی از تشدید تنش را کلید بزند.
سید حسین موسویان، دیپلمات سابق ایرانی به من گفت: موضوع اصلی برای ایران، پایداری توافق است.
موسویان که اکنون در دانشگاه پرینستون فعالیت می کند، گفت: نگرانی ایرانی ها این است که اگر اشاره ای به مسائل منطقه ای در مذاکرات شود، بلافاصله پس از احیای برجام، هر موضوعی در منطقه اتفاق بیفتد، ایران به طور خودکار مقصر شناخته می شود. و این توجیه دیگری برای خروج آمریکا از توافق خواهد بود.»
نظرات دیپلمات هایی که در مذاکرات سال گذشته وین درگیر بوده اند نشان می دهد که موضوع FTO در قالب معمول وین مورد مذاکره قرار نمی گیرد، بلکه از طریق واسطه های دیگر انجام می شود. و اینکه موضوع تا حدودی از مذاکرات هسته ای جدا شده است.
این دیپلمات غربی گفت: «به نظر می رسد نوعی جداسازی، عملی ترین گزینه در مورد عدم گره خوردن موضوع FTO به احیای توافق هسته ای باشد.»
او گفت: «همانطور که قبلاً گفتم، وضعیت دشوار است زیرا ارتباطات از طریق واسطه‌ها انجام می‌شود و هرگز شفافیت کامل وجود ندارد.»
