اگر تماسی بین ایران و آمریکا وجود داشته باشد، هدف آن فراهم کردن زمینه برای از سرگیری مذاکرات است. به موازات آن، پیش بینی می شود تهران مسیر جدیدی را به سمت سه کشور اروپایی در پیش بگیرد؛ ولی مذاکرات با این سه کشور، به صورت گروهی نخواهد بود بلکه ایران با این کشورها به صورت تک به تک با هدف دستیابی به تفاهم های دوجانبه و کسب دستاوردهای اقتصادی و سیاسی صرف نظر از نتایجی که ممکن است مذاکرات وین به همراه بیاورد، وارد مذاکره می شود. این تفاهم های دوجانبه می تواند چتری برای ایران در صورتی باشد که خواسته هایش برای بازگشت بدون قید و شرط آمریکا به برجام و لغو یکباره همه تحریم ها، تحقق پیدا نکند.
دیپلماسی ایرانی: در زمان سفر چند هفته پیش علی باقری کنی، معاون وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد جدید ایران در پرونده هسته ای به بروکسل، طرف اروپایی پیشنهاد برگزاری نشستی بین ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام را مطرح کرد ولی ایران این پیشنهاد را نپذیرفت زیرا می دانست در شرایط کنونی، سخنی جز سخن مقامات آمریکایی را از نمایندگان اروپایی نخواهد شنید و به این ترتیب پافشاری تهران بر شرط لغو تحریم های واشنگتن پیش از مذاکره، بی معنا یا بی فایده می شد.
از سوی دیگر، روسیه که احساس کرد امکان دارد ایران پیشنهاد اروپا را بپذیرد و برخلاف منافع راهبردی و مواضع روسیه و چین، وارد مذاکره پنهان با اروپا و آمریکا شود، بلافاصله پس از برملا شدن پیشنهاد اروپا به ایران برای مذاکره با سه کشور اروپایی، علی باقری را به مسکو – پیش از بازگشت به تهران – دعوت کرد و این موضع مسکو موجب شد طرف ایرانی پیشنهاد اروپا را رد کند و مذاکره با سه کشور اروپایی را بدون مشارکت روسیه و چین نپذیرد.
ممکن است مذاکرات غیرعلنی و بی سر و صدا بین تهران و واشنگتن از نظر سیاسی در دستور کار باشد به ویژه که انتظار می رود مذاکرات آینده، تنش موجود بین دو کشور را به نفع پایه ریزی روابطی جدید که امکان عادی سازی روابط را بین آنها در آینده فراهم کند، کاهش دهد. همچنین پیچیده شدن مسئله بازگشت به توافق هسته ای ایجاب می کند دو کشور وارد مذاکرات غیرعلنی بدون حضور سایر شرکاء شوند تا نقشه راهی برای تسهیل بازگشت به میز مذاکره و دستیابی به نتایج مثبت، تهیه کنند.
اگر تماسی بین ایران و آمریکا وجود داشته باشد، هدف آن فراهم کردن زمینه برای از سرگیری مذاکرات است. به موازات آن، پیش بینی می شود تهران مسیر جدیدی را به سمت سه کشور اروپایی در پیش بگیرد؛ ولی مذاکرات با این سه کشور، به صورت گروهی نخواهد بود بلکه ایران با این کشورها به صورت تک به تک با هدف دستیابی به تفاهم های دوجانبه و کسب دستاوردهای اقتصادی و سیاسی صرف نظر از نتایجی که ممکن است مذاکرات وین به همراه بیاورد، وارد مذاکره می شود. این تفاهم های دوجانبه می تواند چتری برای ایران در صورتی باشد که خواسته هایش برای بازگشت بدون قید و شرط آمریکا به برجام و لغو یکباره همه تحریم ها، تحقق پیدا نکند.
سفر علی باقری کنی به پایتخت های سه کشور اروپایی پیش از آغاز مذاکرات وین، با پیشنهادهای ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران به کشورهای اروپایی همخوانی دارد که خواستار تقویت روابط دوجانبه و توسعه همکاری سیاسی و اقتصادی صرف نظر از روند مذاکرات بر سر پرونده هسته ای ایران شده است. دولت جدید ایران با مطرح کردن این پیشنهادها به دنبال جدا کردن راه این کشورها از آمریکا در صورتی است که مذاکرات وین به نتایج دلخواه منجر نشود.
شرط ایران برای لغو یکباره و موثر همه تحریم ها، مذاکرات وین را پیچیده می کند به ویژه که آمریکا و اروپا و تا حدی روسیه بر از سرگیری مذاکرات وین از نقطه متوقف شده در پایان دور ششم تاکید دارند و فقط تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای را قابل رفع شدن می دانند. همچنین شرط ایران برای دریافت تضمین در خصوص خارج نشدن مجدد واشنگتن از برجام در آینده، شرطی است که ممکن است کل مذاکرات را نابود کند مگر این که تهران ساز و کارهای تصمیم گیری در آمریکا و دشوار بودن تصویب برجام در کنگره آمریکا را درک کند.
تهران با توجه به شروطی که مطرح کرده است، امکان به بن بست رسیدن مذاکرات و اعلام مرگ برجام را مدنظر دارد. به همین علت رو آوردن به اروپا و تماس های حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران با همتایانش در سه کشور اروپایی عضو برجام، با هدف گشودن کانال های تعامل و تفاهم با این کشورها و جدا کردن راه آنها از آمریکا صورت می گیرد تا نوعی همکاری دوجانبه را خارج از نفوذ و تاثیر آمریکا بنا نهد که ادامه روابط سیاسی و اقتصادی را تضمین کند و ایران را در حل بحران های اقتصادی شدید کنونی، یاری کند.
نویسنده: حسن فحص
