از زمانی که کرونا شایع شد، انتظارات برای ساخت واکسن نیز در دنیا وجود داشت. در این میان جنبش‌های ضد واکسن نیز در نقاط مختلف جهان گزارش شد. در ایران براساس نظر رهبر انقلاب تلاشی شکل گرفت تا ساخت واکسن داخلی در دستور کار قرار بگیرد. اما گروه‌های ضد واکسن در ایران نیز فعالیت‌ دارند. این گروه ها دلایل مختلفی برای مخالفت با واکسن بیان می کنند. رفتار گروه‌های ضد واکسن در داخل نیز چندان با جنبش‌های مشابه در نقاط دیگر دنیا تفاوتی ندارد و الگوهای یکسانی به چشم می‌خورد .

برخی از این دلایل که از عمق بیشتری برخوردار است بر روی موضوع غیر اخلاقی بودن اجبار در این امر متمرکز است و آن را در تناقض با برخی ارزش ها و حقوق اساسی فردی می داند.
برخی دیگر متکی بر ادعاهای بدبینانه ای درباره تولید کنندگان واکسن غربی است و تاکید بر تزریق واکسن در داخل را نیز نوعی همسویی با سیاست های مرموز آنان قلمداد می کند.
و بالاخره برخی نیز به عوارض ناخواسته آن اشاره می کند و معتقد است عوارض منفی واکسن از چشم مردم پنهان شده.

 غیراخلاقی بودن واکسیناسیون اجباری؟

واکسیناسیون اجباری را از این جهت غیر اخلاقی می دانند که نمی‌توان کسی را برای بیماری که نرخ مرگ و میر آن بالا نیست مجبور به واکسن زدن کرد و به علاوه هر کسی مالک زندگی و سرنوشت خود است. اما جدا از اینکه دانشمندان بر تاثیرات واکسن زدن در کاهش نرخ مرگ و میر و کنترل بیماری کرونا تاکید دارند و شواهد تجربی نیز تایید کننده این واقعیت است باید گفت در بیماری های مسری موضوع تصمیم گیری در سرنوشت فردی تبدیل به امری اجتماعی می شود بنابراین نمی توان آن را از فقط از منظر حقوق فردی سنجید .

تراشه جاسوسی و کنترل در واکسن !

این گروه‌ها از زمانی که واکسیناسیون در جهان گسترش پید اکرد در شبکه‌های اجتماعی از هشتگ واحدی با عنوان «واکسن-نمی‌زنم» استفاده می‌کنند. عده‌ای از هواداران این گروه‌ها معتقدند از طریق واکسن‌ کرونا تراشه‌ای در بدن کار گذاشته می‌شود که مانند یک جاسوس از زندگی آنها عمل می‌کند. این دیدگاه ریشه‌هایی درآمریکا و کشورهای غربی دارد و البته در ایران هم هواخواه کم ندارد. بنابر نظرسنجی موسسه یوگاو که چندی پیش نتایج آن منتشر شد از 1640 شرکت‌کننده، 28 درصد آمریکایی‌ها بدون هیچ استنادی معتقد بودند «بیل گیتس»، مالک کمپانی بزرگ مایکروسافت می‌خواهد با واکسیناسیون در بدن افراد چنین تراشه‌هایی را کار بگذارد.

به‌نظر می‌رسد از آنجایی که بیل گیتس سرمایه‌دار است و در زمینه تکنولوژی‌های رایانه‌ای فعالیت می‌کند چنین شایعه‌ای به‌راحتی در کشورهای غربی زمینه پذیرش پیدا کرد. اما این موضوع با نگاه بدبینانه‌تری در ایران رواج پیدا کرد چرا که اظهارات بیل گیتس در گذشته درباره افزایش جمعیت جهان و دسترسی محدود به منابع موجب شد برخی استنباط کنند این شخص قصد جان‌شان را کرده است و بدبینی نسبت به واکسن و کنترل زندگی آنها موضوعیت جدی‌تری پیدا کرد.

در میان کسانی که مایل به واکسن زدن نیستند، عده‌ای معتقدند تولید واکسن‌ها به‌گونه‌ای است که ساختار ژنتیکی فرد مورد حمله و یا دستکاری قرار می‌گیرد. چنین دیدگاهی نیز در ابتدا در آمریکا و غرب رایج شد، به‌عنوان مثال امرالد رابینسون، خبرنگاران کاخ سفید که برای یکی از وب‌سایت‌های حامی ترامپ به نام «نیوزمکس» می‌نویسد، از ۲۶۴ هزار دنبال‌کننده خود در توییتر خواست مواظب واکسن فایزر/ بایون‌تک باشند. او در توییتر خود نوشت: «این واکسن دی‌ان‌ی شما را دستکاری می‌کند.»

نمونه مشابه چنین دیدگاهی در ایران هم رایج شد و برخی قشرهای مذهبی جامعه بیشتر تحت تاثیر قرار گرفتند. در‌حالی که واکسن فایزر آمریکایی که با روش دستکاری ژنتیکی (تغییر در ام. آر. ان. آ) فعال می‌شود جز واکسن‌های مورد استفاده در ایران نبود. در همان کشورهای غربی نیز در مورد مصرف آن تحقیقات مختلفی صورت گرفته است و باوجود تازه بودن این نوع تحقیقات، دانشمندان نسبت به آن بدبین نیستند.

پست‌هایی که از سر دلسوزی بازنشر می‌شود

بسیاری از پست‌هایی که در ضدیت با واکسن کرونا منتشر می‌شوند از طریق شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود و افراد مختلف از سر دلسوزی و علاقه به خویشاوندان و دوستان‌شان آنها را بازنشر می‌کنند. این پست‌ها فاقد منابع علمی مشخص هستند و بسیاری‌شان براساس گمانه‌زنی و ادعا پیامی را منتقل می‌کنند. به عبارتی فاقد استناد هستند و در عوض تلاش می‌کنند احساسات مخاطب را درگیر کنند. اگر هم از استناد خاصی بهره‌ می‌گیرند سایر استدلال‌ها و گزاره‌های نقض آن را پنهان می‌کنند.

در چنین شرایطی برخی از رهبران فکری جنبش‌های ضد واکسن هم تلاش می‌کنند بر ترس‌ها و تردیدهای مخاطبان دست بگذارند. همین موجب شده است بنابر گزارش وزارت بهداشت مجموعه‌ای از استدلال‌های ضد واکسن شکل بگیرد که بعضی‌شان از خیلی وقت پیش نقض شده و بعضی دیگر با تدابیری در آینده می‌تواند فاقد هوادار عمده شود.

تلاش برای به تعویق انداختن واکسیناسیون

یکی از تلاش‌های جنبش‌های ضد واکسن به تعویق انداختن واکسیناسیون افراد است.تلاش آنها بر این است که مخاطب حداقل امروز واکسن نزند و این کار را به آینده موکول کند تا واکسن با کیفیت‌تری در اختیارش قرار گیرد. درحالی‌که واکسن‌هایی که در داخل مصرف می‌شود مجوزهای قانونی را اتخاذ کرده است و طیف‌های مختلف اعم نوجوانان بالای 12 سال تا سالمندان و گروه‌های در معرض خطرات سنین بالا آن را استفاده کرده‌اند.

تلاش دیگر گروه‌های مورد اشاره این است که مخاطب را نسبت به مخاطرات واکسن بی اطمینان کنند. در این خصوص ضمن اینکه می‌توان به گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی توجه کرد که می‌گوید واکسن‌ها بسیار کم‌خطر هستند و در عوض سالیانه جان 2- 3 میلیون نفر را نجات می‌دهند اما هیچ‌ واکسنی بدون خطر کامل نیست. البته برای متقاعد کردن این دسته افراد شاید برنامه‌های اقناعی و گزارش‌های وزارت بهداشت در آینده بتواند کمک کند تا افراد هزینه و فایده واکسیناسیون را بسنجند و تلاش‌های جنبش‌های ضدواکسن خنثی شود.

تلاش برای بی‌کیفیت نشان دادن واکسن‌ها

گروه‌های ضد واکسن در ایران تلاش می‌کنند واکسن تولید داخل و نمونه‌های وارداتی را بی‌کیفیت جلوه دهند. این دست گزاره‌ها که ماهیت شایعه دارد اغلب در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود بدون اینکه منابع منتشر کننده به سند محکمی استناد کند به‌عنوان مثال می‌گویند مسئولان ایران خودشان واکسن فایزر زدند و واکسن‌های بی‌کیفیت به مردم رسیده است!

باز در این خصوص به‌نظر می‌رسد بهترین راهکار انتشار گزارش‌های عمومی درباره کارایی واکسن‌های مورد استفاده در داخل باشد که البته لازم است این گزارش‌ها مبتنی بر واقعیت و مستنداتی باشد که مراجع بین‌المللی هم آنها را می‌پذیرند. متاسفانه زمینه پذیرش چنین موضوعاتی این است که طی سالیان اخیر بسیاری از کالاهای مختلف ایرانی (به‌ویژه کالای مصرفی) ساخت داخل بی کیفیت بودند و در بخش واردات نیز واردکنندگان کالاهای متعدد مصرفی بی کیفیتی را از چین و سایر نقاط به کشور وارد کرده‌اند و چنین شایعاتی در مورد واکسن‌های کرونا زمینه پذیرش گسترده پیدا کرده است.

پیوند دلایل واکسن نزدن به جوانی و ناباروری

جنبش‌های ضد واکسن در داخل و خارج سعی می‌کنند دلایل واکسن نزدن را به موضوعاتی مانند جوانی افراد، ناباروری، ابتلای دوباره به کرونا توسط واکسن زدگان و …. پیوند بزنند. جالب آنکه گزارش‌های علمی هیچ‌گاه نظرات آنها را تایید نکرده است و با این جال این گروه‌ها به ادعاهایشان اصرار دارند

محمد فیروزی