موسویان در مقاله ای برای میدل ایست آی نوشت: انریک مورا هماهنگ کننده مذاکرات هسته ای قدرتهای جهانی و ایران دریازدهم مارس ۲۰۲۲ گفت که مذاکرات پیشرفتهای لازم را داشته اما یک توقف موقت ضروری است. هفته آخر مارس او به تهران و واشینگتن سفر کرد تا برای اختلاف باقیمانده تلاش کند.
دو دلیل برای توقف موقت مذاکرات وجود داشت. اول حذف سپاه پاسدران انقلاب اسلامی از لیست سازمانهای تروریستی آمریکا که دردوره ترامپ صورت گرفت ودوم درخواست تضمین روسیه از آمریکا و اروپا درمورد اینکه تجارت با ایران ازتحریمهای آنها درمورد اکراین مستثنی شود. روسیه راضی شد چون آمریکا و اروپا متعهد شدند که همکاریهای هسته ای روسیه با ایران از تحریمها مربوط به اکراین مستثنی شود. بنابراین تنها موضوع کلیدی باقیمانده، حذف سپاه از لیست سازمانهای تروریستی آمریکاست.
جمهوریخواهان کنگره آمریکا و متحدین این کشور درمنطقه بویژه اسرائیل و عربستان مخالف حذف سپاه از لیست سازمانهای تروریستی آمریکا هستند و ادعا میکنند که این اقدام موجب افزایش تهدیدات منطقه ای توسط ایران خواهد شد. اما موضوع حذف سپاه ازلیست سازمانهای تروریستی آمریکا، خط قرمز ایران است. اخیرا رابرت مالی مذاکره کننده هسته ای آمریکا گفته که حتی درصورت حذف سپاه از لیست سازمانهای تروریستی آمریکا، تحریمهای علیه سپاه را حفظ خواهد کرد.
تسهیل گفتگو
دو نکته حائز اهمیت است:
نکته اول اینکه بدون حضور سپاه، هیچ توافقی با ایران درمورد موضوعات منطقه ای ممکن نخواهد بود. این یک واقعیتی است که دولت بایدن باحذف سپاه از لیست سازمان تروریستی، شانس گفتگوی منطقه ای را تسهیل خواهد کرد.
ژنرال مک کنزی فرمانده سنتکام که از تندروهای پنتاگون علیه ایران است و دستورترور شهید سلیمانی را اجراء کرد، اخیرا اعتراف کرد که آمریکا برای هر راه حلی نیاز به ایران دارد. ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم اعتراف کرد که بعد از خروج ترامپ از برجام درسال ۲۰۱۸، و بعد از قتل ژنرال سلیمانی و قراردان سپاه درلیست سازمانهای تروریستی؛ حملات علیه تاسیسات آمریکایی درمنطقه بین ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ حدود ۴۰۰% افزایش یافت.
نکته دوم اینکه دولت بایدن در داخل آمریکا دروضعیت بسیاردشواری برای حذف سپاه از لیست سازمانهای تروریستی قرارخواهد گرفت چون ایران تهدید کرده که از مسئولین آمریکایی دخیل درقتل سردار سلیمانی انتقام خواهد گرفت. ترور سردار سلیمانی نقض مقررات و قوانین بین المللی بود. درعملیات انتقام از قتل سردار سلیمانی، ایران پایگاه نظامی آمریکا درعراق را با موشکهای فراوان مورد حمله نظامی قرارداد.
برای حل این مشکل، یک سناریو میتواند این باشد که دولت آمریکا رسما از ایران بخاطرارتکاب جنایت قتل سردار سلیمانی عذرخواهی کند و سپس طرفین توافق کنند که به اصول منشور سازمان ملل درمورد عدم مداخله و عدم بکارگیری زورمتعهد خواهند بود.
درعین حال آمریکا و متحدینش توقع خواهند داشت که ایران درمورد کاهش تنش های منطقه ای همکاری کند. ایران همیشه آماده همکاری برای کاهش تنش های منطقه ای بوده است اما حاضرنیست که این موضوع به توافق هسته ای مرتبط شود. زیرادرچنین صورتی و بعد از احیاء برجام، جبهه ضد ایران درواشینگتن هراتفاقی درمنطقه را به ایران نسبت داده و برای خروج مجدد آمریکا از برجام فشارخواهند آورد.
همکاری منطقه ای
هفته قبل وزیر خارجه قطر تاکید کرد که ضروری است که با ایران درموضوع هسته ای توافق کرد تا بتوان به یک همکاری جامع منطقه ای دست یافت.
درحقیقت بعد از پایان جنگ عراق علیه ایران درسال ۱۹۸۷، همه دولتهای ایران اعم از اصولگرا یا اصلاح طلب یا اعتدالگرا، پیشنهاد تنش زدایی درمنطقه از طریق ایجاد یک سیستم همکاری و امنیت جمعی درخلیج فارس راداده اند. من درکتاب جدید خود تحت عنوان ” ایجاد ساختار جدید امنیت و همکاری درخلیج فارس”، جزئیات این پیشنهادات را تشریح کرده ام.
راه برون رفت از وضعیت موجود این است که اول برجام احیاء شود. سپس بلافاصله گفتگوبین کشورهای منطقه درمورد ایجاد سیستم همکاری و امنیت جمعی درخلیج فارس آغاز شود تا این مهم براساس اصولی همچون احترام به حاکمیت ملی، برابری، پرهیز از استفاده از زور،حل و فصل مسالمت آمیز بحرانهای جاری، خدشه ناپذیری مرزهای موجود، عدم مداخله درامورداخلی و احترام به حق تعیین سرنوشت؛ شکل گیرد.
قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل چهارچوب لازم برای حل و فصل مشکلات بین ایران و کشورهای همسایه عرب بویژه عربستان را فراهم کرده است.یک سیستم همکاری امنیت جمعی میتواند به امرمقابله با تروریسم، فرقه گرایی، جنایات سازمان یافته، قاچاق مواد مخدروبسیاری از تهدیدات دیگر کمک کند.
قدم اول این است که شعارها و تبلیغات خصومت آمیز متوقف شود و سریعا مجمع گفتگوی منطقه ای تشکیل شود. مذاکرات منطقه ای بین ایران و دولتهای همسایه موفق خواهد بود اگراهدافشان سازگارباشد و همه طرفهای ذینفع ازمحاسبات سیاسی با نتیجه حاصل جمع صفر، پرهیز کنند.
سیستم همکاری جمعی مذکور نیازمند اقدامات اعتماد سازخواهد بود همچون: دیدارهای نظامی، تبادل اطلاعات درمورد تمرینات نظامی، شفافیت درخرید تسلیحات، کاهش هزینه های نظامی، پیمان عدم تجاوز، نیروهای ویژه مشترک برای موارد مهم امنیت منطقه از جمله عاریسازی منطقه از سلاحهای کشتار جمعی و ایمنی هسته ای ومدیریت بحرانها.
اتخاذ این مسیر و پایبندی به چنین اصول و همکاریهایی میتواند نگرانیهای همه طرفهای ذینفع ازجمله ایران، آمریکا، عربستان را برطرف کند.
