عملیات «طوفان الاقصی» و پیامدهای آن بر روند سازش میان رژیم صهیونیستی و عربستان

از زمان تشکیل موجودیت رژیم صهیونیستی ایده بهبود روابط این رژیم با کشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی پیرامون اش مطرح بوده و بن گورین اولین نخست وزیر این رژیم از همان زمان با دکترین محیط پیرامونی با هدف تقویت ارتباط با کشورهای غیر عرب (اتیوپی، ترکیه و ایران) در اطراف سرزمین های اشغالی تلاش داشت این تنگنا را رفع نماید. این سیاست بعد از سازش انور سادات در کمپ دیوید و صلح ملک حسین اردنی در وادی عربه تغییر کرد و تل آویو بهبود روابط با کشورهای عربی از جمله در شمال آفریقا و خلیج فارس را به عنوان پروژه ای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جدید مدنظر قرار داد.

آمریکا به عنوان مهمترین متحد اسرائیل نیز از این روند حمایت می‌کرد و به طور مستمر متحدانش در کشورهای عربی به ویژه در شورای همکاری را برای عادی سازی روابط تحت فشار قرار داده است. راهبرد صهیونیست‌ها برای این روابط همکاری در سطحی پایین از طریق ایجاد دفاتر اقتصادی و همچنین گماشتن مشاوران یهودی برای شیوخ خلیج فارس بود تا از این طریق به مرور در کشورهای منطقه نفوذ نمایند.

این پروژه سیاسی از دهه نود میلادی با افزایش روند جهانی سازی تحت عنوان ادغام اقتصادی سرعت بیشتری گرفت و سرانجام تحرکات غیر رسمی و رفت و آمدهای غیرعلنی صهیونیست‌ها برای ایجاد مسیر نفوذ در کشورهای عربی در قالب توافق ابراهیم میان امارات و بحرین با اسرائیل تبلور پیدا کرد. این توافق در کمتر از دو سال باعث رشد چشمگیر روابط اقتصادی رژیم صهیونیستی با امارات شد بطوری که حجم مبادلات دو طرف از حدود 270 میلیون دلار در سال 2019 در 6 ماهه اول سال 2023 به 1.29 میلیارد دلار  رسیده و بنا بر اذعان سفیر امارات در واشنگتن به طور هفتگی 150 پرواز میان امارات و فلسطین اشغالی برقرار شده و 290 هزار نفر از اتباع رژیم صهیونیستی در سال گذشته میلادی به امارات آمده اند.

گام بعدی در پروژه عادی سازی روابط رژیم با جهان عرب در ارتباط با سعودی بود که قرار بود بر اساس آن عربستان به عنوان ثروتمندترین کشور عربی که خود را رهبر جهان عرب می نامد وارد روند عادی سازی با رژیم صهیونیستی شود تا از این طریق کلیت مسئله اعراب با اسرائیل به فراموشی سپرده شود و مشکلات فلسطینیان به عنوان مسئله داخلی اسرائیل مدنظر قرار گیرد. این پروژه بعد از توافق ایران و عربستان با میانجیگری چین در بهمن ماه سال گذشته برای آمریکا جنبه حیثیتی پیدا کرد تا از رقیب اش عقب نماند و از این رو فشار زیادی بر ریاض وارد نمود تا روابط رسمی با اسرائیل را هرچه سریعتر (قبل از فرا رسیدن رقابت های انتخاباتی در آمریکا) برقرار نماید.

در همین راستا به طور مستمر دیپلمات های ارشد آمریکایی درحال مذاکره با سعودی ها بودند و عربستان هم برای خالی نبودن عریضه، پیش  شرط‌هایی را مطرح کرد و تقریبا هر روز رسانه‌های غربی و عربی اخبار مربوط به این مذاکرات را بازتاب می دادند ولی این روند در نتیجه تحولات رخ داده در فلسطین در روز شنبه 15 مهر دگرگون شد و بازی به شکلی دیگر رقم خورد. آغاز نبرد طوفان قدس ضربه ای مهلک برای روند آشتی با صهیونیست‌ها بود و این امر در بیانیه سعودی‌ها نمایان شد. آنها در این بیانیه خواستار خویشتن داری فلسطینی‌ها و حماس در تقابل با اسرائیل شدند لکن بر لزوم بازگشت به راهکار دو دولتی هم تاکید کردند تا به نوعی موضعی میانه اتخاذ کرده باشند که البته این امر مورد پسند دولت تندرو رژیم که اساسا مذاکرات سازش و راهکار دودولتی را رد می نمایند، نیست.

 در نتیجه تحولات اخیر علاوه بر سعودی، برای امارات و بحرین هم که در دو سال گذشته با سرعت روابط شان با صهیونیست‌ها را تعمیق بخشیده بودند، شرایط متفاوت شده است و این کشورها دیگر نمی‌توانند همچون گذشته بدون هزینه سیاسی روابط با تل آویو را توسعه ببخشند. افکار عمومی در جهان عرب و جهان اسلام پس از عملیات متهورانه طوفان الاقصی دیگر نمی‌تواند عادی سازی روابط با اسرائیلی ها را به سادگی هضم نماید چراکه این عملیات تلنگری درباره خصم جهان اسلام بود که در قالب پروژه عادی سازی این خصومت درحال فراموشی بود.

برکسی پوشیده نیست که عملیات طوفان الاقصی در داخل فلسطین غیر از نتایج میدانی منجر به نتایج سیاسی همچون موج استعفا فرماندهان اطلاعاتی و امنیتی رژیم و برکناری فرماندهان عالی رتبه ارتش خواهد شد و حتی می تواند به سرنگونی دولت نتانیاهو منتهی شود اما در خارج از مرزهای فلسطین می تواند باعث به شکست کشانده شدن مذاکرات عادی سازی شود که خسارتی برای امارات و بحرین و در ادامه سعودی است. همچنین موضع صهیونیست‌ها درباره نادیده گرفتن راهکار دو دولتی هم بیش از پیش تضعیف خواهد شد و اتحادیه اروپا و دموکرات های آمریکایی می‌توانند در مذاکرات تاکید نمایند که اگر تل آویو خواستار صلح است باید با تشکیل دولت مستقل فلسطینی در مرزهای 1967 کنار بیاید.

 کاظم صادقی