گزارش اندیشکده آمریکایی از نقش‌آفرینی سوریه در روابط تهران و مسکو

تارنمای اندیشکده «مرکز مطالعات بین‌المللی و راهبردی» (CSIS) در تحلیل شرایط سوریه و سیر تحول همکاری تهران و مسکو  در این کشور در گزارش مفصلی ادعا کرد: ورود روسیه به موضوع مناقشه در سوریه از سال ۲۰۱۵ تحول بزرگی را در عرصه داخلی و میدانی ایجاد کرد. روسیه در همکاری با ایران، زمینه را برای پیروزی و حمایت از سوریه آماده ساخت. اگرچه در این دوره اختلاف‌هایی وجود داشت اما در طول جنگ در سوریه، تبادلات سیاسی و نظامی ‌مسکو و تهران، تقویت و همکاری‌ها بیشتر شد.

این اندیشکده آمریکایی با ریزبینی در تحولات نظامی و سیاسی چند سال اخیر در سوریه مدعی است : «اگرچه روسیه و ایران حول هدف کلی تقویت دولت سوریه همگرا شده‌اند، مشارکت مسکو و تهران در سوریه از وجود ارتباطات، گاهی همپوشانی منافع و رویکردهای متضاد برای بازسازی پس از جنگ خبر می‌دهد». هرچند دو طرف دیدگاه متناقضی در مورد اصلاحات سیاسی، نظامی ‌و اقتصادی سوریه دارند اما این موضوع‌ها به شکست تلاش‌ها و جدایی سه کشور منجر نخواهد شد. تجربه همکاری نزدیک و تماس‌های پایدار  تهران و مسکو، روش پرداختن به چالش‌های رو به رشد و حل‌وفصل مسائل پس از جنگ در سوریه را یاد داده‌ است.

تجربه همکاری نزدیک و تماس‌های پایدار  تهران و مسکو، روش پرداختن به چالش‌های رو به رشد و حل‌وفصل مسائل پس از جنگ در سوریه را یاد داده‌ است.ابتکار ایران و تلاش شهید سلیمانی
ورود روسیه به مساله سوریه با ابتکار ایران و پیگیری (سردار شهید) «قاسم سلیمانی» در سال ۲۰۱۵ صورت گرفت. با آشکار شدن چالش‌های سوریه در برابر داعش، (شهید) سردار سلیمانی برای مقابله با آنها به سوریه عزیمت کرد. سپس مسکو یک مرکز اطلاعات مشترک را در بغداد تاسیس کرد تا سیاست‌ها را در مورد سوریه هماهنگ کند.

«نیکول گراجُوسکی» تحلیلگر اتاق فکر آمریکایی این اندیشکده و نویسنده این گزارش ادعا کرد: همکاری تهران و مسکو با اهدافی متفاوت در مورد سوریه محقق شد. مسکو از آغاز عملیات نظامی‌ خود، بر احیای توان رزمی‌ ارتش سوریه متمرکز شد و به دنبال آموزش یک نیروی متحد و حرفه‌ای بود. در ابتدای ورود روسیه به موضوع، چالش هماهنگی و ادغام دوکشور به چشم می‌خورد؛ اما پس از نشست سه‌جانبه ژوئن ۲۰۱۶ و آغاز همکاری هوایی ایران با روسیه، سبب تقویت موضع سوریه و کسب پیروزی‌های مهم شد.

طبق این تحلیل، در مورد اختلاف‌نظر میان ایران و روسیه از همان زمان اغراق صورت گرفته‌ است اما پیروزی‌های سریعی به دست آمد و بخش‌های زیادی از سوریه از دست داعش خارج و قدرت بشار اسد تثبیت شد. همین امور آرزوی روسیه برای نقش‌آفرینی گسترده‌تر در امور خاورمیانه را تسهیل کرد تا جایی که مسکو خود را به‌عنوان یک ابرقدرت در خاورمیانه نشان داد. این تلاش‌ها با آغاز روندی که در آن ترکیه هم در کنار ایران و روسیه مشارکت می‌کرد، تقویت شد. ایجاد مناطق کاهش تنش هم توانست روند ثبات و تحولات سیاسی در سوریه را تسهیل کند.

به تدریج، هماهنگی روسیه و ایران هم بیشتر شد و این انسجام خود را در عملیات دیرالزور و در حمله سه‌جانبه به مناطق مهم استراتژیک در شرق از جمله بزرگراه بغداد_دمشق و میادین نفتی در شرق فرات نشان داد. در نهایت اوایل سپتامبر ۲۰۱۷ (شهریور ۱۳۹۶) محاصره سه ساله این شهر شکسته شد و روند پیروزهای بیشتر در عراق و سوریه را تسهیل کرد.

با وجود فشارهای اسرائیل و ایالات متحده بر مسکو، بعید است روسیه بتواند بر موقعیت ایران در سوریه تاثیر داشته باشد.مداخلات واشنگتن و تل‌آویو در همکاری ایران و روسیه
از ابتدای سال ۲۰۱۸ با وجود تلاش‌های آمریکا و اسرائیل، موفقیت‌های قابل توجهی در عراق و سوریه با مدیریت ایران کسب شد. گرچه افزایش اختلاف‌ نظرها میان تهران و مسکو وجود داشت اما همکاری‌های امنیتی در سوریه میان دو کشور ادامه یافت. البته حضور روسیه مانع از حملات هوایی آمریکا به دیرالزور در حمایت از اسرائیل نشد. همزمان جنوب سوریه نیز مانند دیرالزور درگیر منازعه منطقه‌ای گسترده‌تر میان ایالات متحده، روسیه و اسرائیل شد.

طبق این تحلیل، «مسکو به‌عنوان بخشی از اقدامات توازن‌ساز خود، وارد دیپلماسی با تل‌آویو شد، که به استقرار پلیس نظامی ‌روسیه در بلندی‌های جولان منجر شد. فشار اسرائیل بر روسیه ادامه داشت و مسکو هم به دنبال محدود کردن گروه‌ها علیه روسیه بود.»
به اعتقاد نویسنده گزارش، در هر صورت با وجود فشارهای اسرائیل و ایالات متحده بر مسکو، بعید است روسیه بتواند بر موقعیت ایران در سوریه تاثیر داشته باشد.

ایران و روسیه برای مقابله با تحریم‌ها، با یکدیگر همکاری می‌کنند؛ نتیجه این رویکرد، کم‌اثر شدن تحریم‌های واشنگتن علیه تهران و دمشق است. این امر با تشدید تحریم‌های آمریکا علیه روسیه و قانون سزار تقویت شده‌ است.سوریه، آغاز همکاری نوین تهران_مسکو
این گزارش تحلیلی در مورد آینده تحولات سوریه نیز بر این باور است که تقویت سوریه موجب شد روسیه و ایران از روش‌های بوروکراتیک و ساختارهای فرماندهی نظامی ‌با یکدیگر هماهنگ‌تر شوند و این امر در بهبود کلی روابط تهران و مسکو نقش داشته و در تجهیز دو طرف برای مقابله با چالش‌های آینده نیز موثر خواهد بود.

اکنون ایران و روسیه برای مقابله با تحریم‌ها، با یکدیگر همکاری می‌کنند؛ نتیجه این رویکرد، کم‌اثر شدن تحریم‌های واشنگتن علیه تهران و دمشق است. این امر با تشدید تحریم‌های آمریکا علیه روسیه و قانون سزار تقویت شده‌ است.

این تحلیل‌گر مرکز بلفر دانشگاه هاروارد در پایان تاکید کرد: «همان‌گونه که ایران و روسیه توانستند دیدگاه‌های متفاوت خود در مورد سوریه را از طریق کانال‌های نظامی‌ و بوروکراتیک حل‌وفصل کنند، در آینده نیز می‌توانند حوزه‌های منافع یکدیگر در سوریه را مشخص و منافع سیاسی و اقتصادی خود را در این کشور دنبال کنند.
روابط روسیه با ایران بیانگر توانایی مسکو برای تدوین یک سیاست خارجی مبتنی بر همکاری و کاهش تنش است که در سوریه، آشکارا نتیجه داد. تهران و مسکو توانستند تاکنون روابط خود را با استفاده از تجارب مشترک در سوریه تقویت کنند و گسترش دهند.»