ورود خودرو به بورس کالا؛ خوب یا بد؟

موضوع قیمت‌گذاری خودروهای داخلی به شکلی که هم منافع مصرف‌کننده را تامین کند و هم به ضرر خودروساز تمام نشود، همواره در زمره دغدغه‌های خودروسازان و سیاست‌گذاران این حوزه بوده است.

از سویی؛ با توجه به تکانه‌ها و التهابات اخیر در بازار که عموما متاثر از نرخ ارز صورت گرفته، قیمت خودرو نیز مانند دیگر کالاها در بازار روند افزایشی پیدا کرد، حال آنکه قیمت درب کارخانه هیچ‌یک از خودروهای داخلی تغییر نداشت و عملا سود حاصل از این افزایش قیمت به جیب دلالان رفت.

در این رابطه؛ وزارت صمت به عنوان متولی بازار در کشور، گرچه تلاش زیادی برای مدیریت این موضوع داشته اما به دلایلی از جمله ریل‌گذاری‌های غلط گذشته مانند قیمت‌گذاری دستوری، عدم ثبات نرخ برابری ریال با ارز و… تاکنون به هدف مطلوب نرسیده است.

از سوی دیگر؛ افزایش قیمت خودرو در بازار آزاد نشان می‌دهد که به دلیل نگرانی مردم بابت روند کاهشی قدرت نقدینگیِ در اختیار و همچنین خطرپذیری بازارهای موازی از جمله ارز و سکه، خودرو عملا از یک کالای مصرفی به کالایی سرمایه‌ای تبدیل شده و تقاضای خرید آن را افزایش داده که همین امر موجب افزایش قیمت شده است.

حال از آنجا که بروز چنین شرایطی عملا و به طور هم‌زمان، هم تولیدکننده یعنی خودروساز و هم مصرف‌کننده را متضرر کرده، مناسب‌ترین راه، عرضه خودرو در بورس کالا تشخیص داده شد و بر همین اساس، خودروسازان داخلی بخشی از سبد محصولات خود را طی هفته‌های گذشته در بورس عرضه کردند.

در واقع؛ عرضه خودرو در بورس کالا نه تنها مانع سوداگری دلالان این بازار می‌شود بلکه علاوه بر کشف قیمت منطقی‌تر و بسیار پایین‌تر از بازار آزاد که به نفع مصرف‌کننده واقعی است، سود فروش را نیز نصیب تولیدکننده می‌کند که همین امر می‌تواند در بلندمدت زیان انباشته خودروسازان که سال‌هاست به دلیل قیمت‌گذاری دستوری دامن‌گیر آنان شده را کاهش دهد.

در همین خصوص؛ «امیرحسین کاکایی» کارشناس صنعت خودرو در گفتگو با «نورنیوز» می‌گوید: به‌طور کلی سه روش برای قیمت‌گذاری خودرو وجود دارد، روش اول قیمت‌گذاری دستوری است، روش دوم تعیین قیمت در بازار آزاد است و روش سوم نیز کشف قیمت با عرضه در بورس کالا است.

کاکایی ادامه می‌دهد؛ شکست روش قیمت‌گذاری دستوری که مشهود است، روش دوم هم با توجه به وضعیت بازار آزاد در ایران انتخاب سیاست‌گذار نیست، بنابراین چاره‌ای جز عرضه در بورس کالا که اتفاقا دارای مزایای قابل توجهی هم هست، وجود ندارد.

او معتقد است؛ در بورس کالا این امکان وجود دارد که در یک بازار شفاف قیمت‌گذاری انجام شود، این روش در کوتاه‌مدت قیمت خودرو را کاهش نمی‌دهد یعنی اساسا قرار نیست که بورس کالا منجر به کاهش قیمت شود و چنین ادعایی هم ندارد اما به دلیل شفافیت سازوکار بورس کالا این امکان را فراهم می‌کند که خودروساز حداقل ضرر نکند و خودرو با قیمت پایین‌تری از بازار به دست مشتری برسد.

کاکایی درباره فواید عرضه خودرو در بورس کالا ادامه داد: فایده و کارکرد دیگر قیمت‌گذاری خودرو در بورس کالا این است که دولت بهانه‌ای برای زیان‌ده بودن صنعت خودرو نخواهند داشت و ملزم به رفع موانع تولید خواهند شد چون قیمت خودررو به فرض ثبات قیمت ارز و بهبودی وضعیت اقتصاد کلان، زمانی کاهش پیدا می‌کند که تولید به شکل معنا‌داری بالا برود.

این کارشناس صنعت خودرو تاکید می‌کند؛ این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که دولت از طریق وضع سیاست‌های حمایتی از صنعت، موانع تولید را رفع کرده و به افزایش تولید کمک کند در غیر این صورت، اگر افزایش تولید با افزایش چشمگیر هزینه‌های تولید همراه باشد، قیمت خودرو حتی با وجود بالا رفتن میزان تولید کاهش نمی‌یابد.

کاکایی ادامه داد: خاصیت دیگر بورس کالا این است که وقتی قیمت خودرو به حاشیه بازار نزدیک باشد، خرید برای سرمایه‌گذاری که می‌خواهد از طریق خرید خودرو سرمایه‌گذاری کند، سود چندانی در بر نخواهد داشت، در نتیجه صف‌های خرید و متقاضیان کاهش می‌یابد و حباب قیمت که محصول عطش سرمایه‌گذاری است نیز از بین می‌رود.

او تاکید کرد؛ ذکر این نکته البته ضروری است که مفید بودن بورس کالا و استمرار فواید آن در حوزه خودرو منوط به رفتار دولت در سایر حوزه‌ها است، یعنی نمی‌توان هم خودرو را در بورس کالا عرضه کرد و هم به قیمت‌گذاری دستوری ادامه داد. به بیان دقیق‌تر؛ نباید به خودروسازی به چشم بنگاه اعانه ملی نگاه کرد و سیاست‌ها و طرح‌های عجیب و غریب در این حوزه اجرا کرد.

گفتگو از مرضیه حسینی