در گزارش قبلی پرونده بازارسازی نفت را با موضوع “وابستگی متقابل اقتصادی با کشورها برای افزایش فروش نفت” بررسی کردیم لذا به علت تحریم پذیر بودن نفت ایران می‌بایست با حرکت به سمت مسیرهایی جهت بی اثر کردن تحریم‌ها، بازار فروش نفت کشور را تضیمن کنیم، در این گزارش به سیاست بازارسازی نفت، به روش Buy Demand یا خرید تقاضا پرداخته خواهد شد.
در این روش ایران می‌تواند با سهامدار شدن در پالایشگاههای فراسرزمینی با توجه به مقدار سهامی که تهیه می‌کند نفت آن پالایشگاه را به همان میزان تامین می‌کند. در این نوع قرارداد ذکر خواهد شد که شرط سهامدار شدن، خرید از کشور سهامدار است.
محمد صادق جوکار، مدیر مؤسسه مطالعات انرژی پیرامون این روش می‌گوید: در این شیوه شما تقاضای اکنون و آینده طرف مقابل را می‌خرید. برای مثال عربستان در چین یا کویت در ویتنام پالایشگاه می‌زند و نفت خود را به آن می‌دهد؛ یعنی قبل از ایجاد تقاضا، آن را می‌خرد. هرچند با توجه به مشکلات تأمین مالی در کشور شاید این کار توسط دولت امکان‌پذیر نباشد ولی با مدل‌هایی و در مقیاس کوچک توسط بخش خصوصی امکان‌پذیر است. لزومی ندارد الزاماً پالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای بزنند، می‌توانند پالایشگاه ۴۰-۵۰ هزار بشکه بزنند و نفت خودمان را به آنجا بفرستند. این مدل می‌تواند فقط با متکثر کردن ایجنت‌ها و دخیل کردن بخش خصوصی موفق باشد. مثل نمونه موفقی که تی‌پات‌ها در چین داشتند.
ایده این نوع بازارسازی اولین بار در دولت سیزدهم اجرایی شد در همین راستا جواد اوجی وزیر نفت در برنامه تلویزیونی «صف اول» در این باره توضیح داد: در وزارت نفت همواره یکی از بحث‌ها از سال‌های دور این بود که «پالایشگاه فراسرزمینی» داشته باشیم و خوشبختانه در سفر به کشورهای امریکای لاتین یکی از دستاوردهای خیلی خوب عقد قرارداد در زمینه استفاده از ظرفیت پالایشگاههای نفتی این کشورها بود.
وزیر نفت گفت: خیلی از این پالایشگاه‌ها به‌دلیل تحریم، دچار مشکل بودند و کارشناسان خارجی این پالایشگاه‌ها را ترک کرده بودند و در بهره‌برداری، تعمیرات و اورهال این پالایشگاه‌ها مشکل ایجاد شده بود و از آن زمان با ظرفیت اسمی کار نمی‌کنند.
وی افزود: در این پالایشگاه‌ها، با صادرات نفت خام سنگین که مشتری کمتری دارد، نفت ما می‌تواند با نفت فوق سنگین آنها ترکیب شود. صادرات فرآورده‌های نفتی، میعانات گازی و محصولات پتروشیمی نیز در همین حین دنبال می‌شود. از طرفی با صادرات خدمات فنی و مهندسی، پالایشگاه آنها نیز می‌تواند با یک تغییر ساده یا یک تعمیرات اولیه به ظرفیت اسمی بازگردد که برای این کار، ما متخصصان و ادوات و تجهیزات مورد نیاز را نیز داریم.
از طرفی محمد طلا مظلومی در گفت وگو با برنا در مورد راه اندازی پالایشگاههای فراسرزمینی و تامین بخشی از بنزین مصرف داخل، گفت: ما برابر نیاز کشور نتوانستیم زیرساخت‌ها را در حوزه پالایشگاهی و ظرفیت های نیروگاهی آماده کنیم اتفاقی که در بحث‌راه اندازی پالایشگاههای فراسرزمینی می‌افتد این است که ظرفیتی برای کشور و صنعت و تامین بخشی از منابعی که بویژه در بحث سوخت بنزین و امثالهم نیاز داریم می‌افتد.
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: از بازسازی پالایشگاههای فراسرزمینی باید به عنوان یک سیاست کوتاه مدت در خنثی سازی تحریم‌ها استقبال کرد تا براساس ثروت و ارزش افزوده‌ای که ایجاد خواهد کرد بخشی از مشکلات داخل کشور را حل کرد.
وی ادامه داد: در واقع ما با سرمایه گذاری ایران در این پالایشگاه ها از طریق صادرات خدمات فنی مهندسی، می توانیم علاوه بر صادرات تضمینی نفت خام خود، در خروجی پالایشگاه نیز شریک شویم و نفت خام خود را به بنزین و دیگر فرآورده‌های سوختی تبدیل کنیم و مشکلات و موانع تحریم فروش نفت خام ایران را برطرف کنیم و دیگر مشکل یا مانعی در بحث انتقال و خرید و مسائل ارزی نخواهیم داشت چراکه این پالایشگاه‌ها در اختیار خودمان است.
نماینده مردم بهبهان در مجلس خاطر نشان کرد: ونزوئلا الان به عنوان بازار اول ماست و کشور نیجریه نیز به میدان آمده است. این دست کشورها که امروز با مشکلاتی مواجه هستند کشورهای هدف خوبی هستند ضمن اینکه وضعیت سیاست خارجی شان نیز معلوم است.
4 پالایشگاه فراسرزمینی ایران
تاکنون ایران توانسته با سهامدار شدن 4 پالایشگاه فراسرزمینی گام بزرگی را در جهت تحقق این روش بردارد. پالایشگاه دولتی و 140 هزار بشکه‌ای «ال‌پالیتو» در ایالت کارابوبو این کشور با 50 درصد از ظرفیت خود در حال بهره‌برداری است. طبق قرارداد ایران با سرمایه‌گذاری 110 میلیون یورویی، ظرفیت این پالایشگاه را احیا می‌کند.
پالایشگاه «پاراگوانا» بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت این کشور با ظرفیت ۹۵۵ هزار بشکه در روز نیز از دیگر پروژه‌های در دست اقدام است. مجتمع پالایشی پاراگوانا مستقر در پونتو فیجو ونزوئلا از ۳ پالایشگاه به نام‌های پالایشگاه اوای، پالایشگاه کادون و پالایشگاه گرانده تشکیل شده است و با ظرفیت ۹۵۵ هزار بشکه در روز به‌عنوان سومین پالایشگاه بزرگ جهان شناخته می‌شود. چهارمین پالایشگاهی که ایران در آن سهامدار خواهد شد، پالایشگاه ۱۰۰ هزار بشکه‌ای «بولیوار سوپریم سوئنو» در نیکاراگوئه است. به این اسامی پالایشگاه «الفرقلس» سوریه نیز باید مطرح نمود که از دیگر طرح‌های در دست اقدام است.
با توضیحات می‌شود استنباط کرد، مسیر افزایش فروش نفت، استفاده از روش‌های نوین بازارسازی از جمله خرید تقاضا است لذا با توجه هر چه بیشتر دولت‌مردان سیاست گذاران به این سمت و سو سبب خواهد شد که فروش نفت افزایش یافته و مهم‌تر از آن، تثبیت شود.
