با وجود آنکه طرح اقتصادی دولت در خصوص حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و پرداخت یارانه نقدی شروع نشده است گمانه‌زنی‌ها و انتقادات مختلفی پیرامون آن در فضای مجازی دیده می‌شود.
آیا ارز ۴۲۰۰ تومانی به هدف اصابت می‌کرد؟
منتقدان می‌گویند ارز ۴۲۰۰ تومانی باعث کنترل تورم کالاهای مورد نظر بوده است. این درحالی است که بررسی طبق یک بازه زمانی نشان میدهد کالاهای مشمول ارز ترجیحی ۵۳ درصد تورم را تجربه کرده‌اند و کالاهایی که مشمول ارز ترجیحی نشدند ۸۰درصد تورم داشته‌اند. تفاوت تنها ۲۷ درصدی با این وجود بود که در همین بازه ۱۴ میلیارد دلار هزینه شده است!
همچنین مصرف کالاهای مشمول ارز ترجیحی در سال ۹۷ حدود ۱۰درصد و در سال ۹۸ حدود ۵,۵درصد کاهش داشته‌است. اما واردات این کالاها هر ساله افزایش داشته که نشان میدهد مصرف مردم کم شده است اما واردات زیاد شده و این به خوبی حجم بالای قاچاق را نشان میدهد. لایه‌های قاچاق و فساد ناشی از این ارز به شدت بخش‌های مختلف اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده است.
سهم دهک‌های پایین از ارز ۴۲۰۰ تومانی چقدر است؟
ارز ۴۲۰۰ تومانی باعث شده یارانه بیشتر به مصرف کننده دهک بالار‌تر تعلق بگیرد. طبق محاسبات، دهک دهم جامعه که دهک مرفه و پولدار جامعه هستند ۴ برابر دهک اول و فقیر کشور از این یارانه استفاده کرده‌اند.
اختصاص ارز ترجیحی چه تاثیری روی تولید کشور گذاشته است؟
در بسیاری از کالاها تولید از بین رفته است چراکه واردات با ارز ۴۲۰۰ تومانی انجام می‌شده و واردات ارزان کالا صرفه اقتصادی تولید را از بین برده است. در برخی کالاها نیز خودکفایی از بین رفته است. به عنوان نمونه تولید شکر در یک برهه زمانی کاملا از صرفه خارج شده و کشور را به واردکننده محض تبدیل کرده است. اما با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و به صرفه شدن تولید آن، کشور تا مرز خودکفایی در این کالا پیش رفته است.
اما خسارت ارز ترجیحی به همین‌جا ختم نمی‌شود. در مدت زمان پخش این رانت تبعیض آمیز و پرخطا، بسیاری از تولیدکننده‌ها تبدیل به واردکننده شده‌اند. سود چند برابر در کنار ریسک کمتر و غیر اقتصادی شدن تولید به این مساله دامن زده است.
آیا حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تورم ساز است؟
ادامه تخصیص یارانه ارز ۴۲۰۰ تومانی بوسیله چاپ پول تورم ۲۸ درصدی را به همراه دارد. این ۲۸درصد همزمان تورم انتظاری را نیز ترغیب می‌کند. اگر این مبلغ از محل پایه پولی نیز تامین نگردد تورمی حداقل ۶.۵ درصدی خواهد داشت. درحالی که بدترین برآوردها از تورم‌زا بودن حذف ارز ترجیحی رقمی به مراتب کمتر و حداقلی را نشان میدهد.
این یعنی ادامه دادن روند دولت سابق ۱۱ الی ۱۵درصد تورم فقط از محل اختصاص این یارانه بوجود می‌آورد. مساله‌ای که یکی از دلایل وضعیت تورم پایدار و بالا در سال‌های اخیر بوده است.
